Levercirrose

levercirrose is een afwijking waarbij het leverweefsel onherstelbaar is vernield als gevolg van een infectie, vergiftiging of van een andere ziekte. Het normale leverweefsel wordt vervangen door littekenweefsel en gebieden met herstellende levercellen. Als levercellen afsterven, kan dik littekenweefsel in hun plaats groeien. Door de dood van deze cellen zullen meer en meer van de gecompliceerde functies van het orgaan door steeds minder cellen vervuld moeten worden. De lever kan aanvankelijk in grootte toenemen als compensatie voor de cellen die niet langer in staat zijn hun normale taak uit te oefenen. Naderhand, bij toegenomen verlittekening, wordt de lever kleiner.

Een gezonde lever verricht verschillende bewerkingen van de voedselbestanddelen die door de darm opgenomen zijn en via de bloedsomloop in de lever terecht zijn gekomen. Wanneer de levercellen afsterven en de lever inkrimpt, wordt het steeds moeilijker voor het bloed om door de lever te stromen. Er treedt stuwing op (portale hypertensie) en de bloedstroom zal dan een omweg om de lever maken, zodat de belangrijke voedselbestanddelen die niet kunnen bereiken. Deze poortaderstuwing kan de milt doen zwellen en in de slokdarm kunnen spataders ontstaan die gemakkelijk kunnen bloeden.

Als de verlittekende, cirrotische lever niet in staat is het bloed te bewerken en de afbraakproducten op de juiste manier af te voeren, zullen de afbraakproducten een ongunstig effect op de hersenen hebben. Vaak zijn hier buitensporige hoeveelheden eiwit bij die normaliter door de lever worden afgebroken en verwijderd. Het gehalte van deze stoffen in het bloed wordt hoger en kan trillende handen (tremor) veroorzaken, geestelijke verwardheid en, tenslotte, coma door hersenbeschadiging (encefalopathie).

Klachten en verschijnselen:

– Gebrek aan eetlust.
– Gewichtsverlies.
Misselijkheid en braken.
– Algemene vermoeidheid en slapte.
Geelzucht (geelverkleuring van de huid en ogen).
Buikpijn.
– Darmbloeding.
– Plekjes met kleine, rode, spinvormig gerangschikte bloedvaatjes in de huid of gemakkelijk ontstaan van blauwe plekken.
– Verloren zin in seks (geen libido); mannen kunnen impotent worden en vrouwen houden op met menstrueren.
– Jeuk.
– Gezwollen buik en benen.
– Ook kunnen er geen verschijnselen zijn.

Alarmerende verschijnselen:

– Bloedbraken of rectaal bloedverlies.
– Geestelijke verwardheid.

Een andere oorzaak van portale hypertensie (verhoogde druk in de poortader) is het ontstaan van een bloedstolsel in de ader die bloed naar de lever brengt (poortadertrombose). In sommige gevallen is er geen oorzaak voor de obstructie van deze ader aan te tonen. Een stolsel dat de bloedstroom vanaf de lever blokkeert, een trombose van de leverader of ook het syndroom van Budd-Chiari genoemd, is een veel minder waarschijnlijke oorzaak van portale hypertensie. Deze obstructie doet de lever zwellen en maakt die uiterst gevoelig bij aanraken. Er ontstaat hierbij een ernstige vorm van vochtretentie (vasthouden van vocht) in de buik, buikwaterzucht of ascites genoemd.

Er zijn verschillende oorzaken en vormen van levercirrose.

Door alcohol veroorzaakte levercirrose.
Alcoholmisbruik is een van de meest voorkomende oorzaken van leverlevercirrose. Deze levercirrose ontstaat gewoonlijk na vele jaren van zwaar drinken. Kenmerkend voor de mensen bij wie door alcoholmisbruik levercirrose is ontstaan, is dat die gedurende tenminste tien jaar dagelijks een halve liter of meer sterke drank of enkele liters wijn hebben gedronken. Drie borrels per dag gedurende vele jaren kan al voldoende zijn om de lever te beschadigen. De verschijnselen van levercirrose bij de alcoholist zijn vaak niet op te merken. Bij anderen beginnen de symptomen langzaam. Deze bestaan uit verlies van eetlust, gewichtsverlies, gemakkelijk ontstaan van blauwe plekken, slapte en vermoeidheid. Geelzucht en slokdarmbloedingen kunnen volgen. De behandeling richt zich op de complicaties van de ziekte, zoals bloedingen of ophoping van vloeistof in de buik (ascites). Het is absoluut noodzakelijk dat iemand met leverlevercirrose zich aan het verbod op alcohol houdt. Dit zal de leverschade niet verhelpen, maar het voorkomt verergering. Iemand die levercirrose heeft en met drinken is gestopt, zal zich beter voelen en zal mogelijk langer leven.

Cryptogene (verborgen) levercirrose.
Deze vorm van levercirrose staat ook bekend onder de naam post-hepatische levercirrose en vormt het laatste stadium van een chronische leverziekte als gevolg van infectie met hepatitis B-virus, hepatitis C-virus of door onbekende oorzaak. De meeste van de onbekende oorzaken zijn waarschijnlijk viraal (door een virus veroorzaakt). De symptomen zijn gelijk aan die van andere vormen van levercirrose. Soms hebben mensen met cryptogene levercirrose geen symptomen en wordt de diagnose van de ziekte gesteld tijdens een operatie voor een andere aandoening of door een leverbiopsie die voor een onverklaarde leververgroting wordt verricht. Om de diagnose te bevestigen wordt biopsie van de lever verricht. Er bestaat geen specifieke behandeling voor de levercirrose zelf. De aandacht is meer gevestigd op het bewaken van overmatige vochtophoping en op het vermijden van geneesmiddelen of teveel aan eiwit die aan de geestelijke verwardheid kunnen bijdragen.

Primaire biliaire levercirrose.
Het stelsel van galwegen bestaat uit gangetjes of buisjes in de lever die uitmonden in grotere gangen die weer samen de gemeenschappelijke galgang vormen waardoor de gal naar de darm wordt afgevoerd. Primaire biliaire (gallige) levercirrose wordt gekenmerkt door een chronische ontsteking en verlittekening van de microscopisch kleine galgangetjes in de lever. De oorzaak is onbekend. Het resultaat ervan is een voortgaande vernieling van de lever met littekenverharding (levercirrose). Veel mensen met een primaire biliaire levercirrose hebben aanvankelijk geen klachten. De aandoening wordt meestal ontdekt tijdens routinematig medisch onderzoek, waarbij ook bloedanalyse voor de verschillende leverfuncties wordt verricht. Onbekend is waarom deze vorm van biliaire levercirrose voornamelijk bij vrouwen tussen de 35 en 60 jaar voorkomt.

Tot de verschijnselen van primaire biliaire levercirrose behoort hevige jeuk (pruritus) aan de handen en voeten en uiteindelijk van het gehele lichaam. Geelzucht, donkere urine en donkerder worden van aan de zon blootgestelde huid komen voor naarmate de leverziekte voortschrijdt. Deze langzame progressie resulteert uiteindelijk in een verhoogde druk in het poortadersysteem, de ophoping van vloeistoffen en, tenslotte leverinsufficiëntie en dood. Kleine huidverdikkingen, die geel zijn door de ophoping van vet, worden vaak gezien in het gebied rond de ogen; ze zijn een weerspiegeling van de hoge cholesterolwaarden bij deze mensen. De diagnose wordt meestal gesteld op grond van de medische voorgeschiedenis, de bevindingen bij lichamelijk onderzoek en de abnormale uitkomsten van het bloedonderzoek. Een leverbiopsie dient te worden verricht om de diagnose te bevestigen (zie hieronder). Daarnaast kan de arts een röntgenonderzoek van de galwegen verlangen om een verstopping uit te sluiten.

Er bestaat geen specifieke behandeling voor primaire biliaire levercirrose, maar in het algemeen is het doel de symptomen te verlichten. Cholestyramine is een stof die de jeuk kan verminderen. Daarnaast kan de arts vitaminesuppletie voorschrijven, omdat vitaminen juist bij deze ziekte niet voldoende geabsorbeerd worden. Steeds meer wordt levertransplantatie toegepast bij mensen met een ernstige leverstoornis door primaire biliaire levercirrose.

Secundaire biliaire levercirrose.
Secundaire biliaire (gallige) levercirrose ontstaat door een langdurige obstructie (afsluiting) van de gemeenschappelijke galbuis of van de grote galwegen hogerop. Een chronische ontsteking van de galwegen kan een chronische obstructie en daardoor uiteindelijk de levercirrose veroorzaken. Een vernauwing (strictuur) van de galbuis als gevolg van een vroegere operatie is een andere, zeldzame oorzaak. De Klachten en verschijnselen zijn gelijk aan die van een primaire biliaire levercirrose. Zo nu en dan heeft de patiënt koorts en pijn in de rechter bovenbuik, als gevolg van de infectie die door de verlangzaamde galstroom in de hand wordt gewerkt.

De diagnose wordt gebaseerd op het vaststellen van de afsluiting van de galwegen. Dit wordt gedaan met het gecombineerd gebruik van de endoscoop en röntgencontrastfoto’s van de galbuis of door een lange, dunne, holle naald in de lever te steken tot in een galgang en dan contrastvloeistof in te spuiten, waardoor op de röntgenfoto’s de verstopping in beeld komt. Het doel van de behandeling is de obstructie op te heffen. Dit kan soms worden gedaan door middel van een operatieve reconstructie, hoewel de kans dat de obstructie terugkomt hoog is. Als de afsluiting een galweg in de lever zelf betreft, is de operatie zeer moeilijk. Een smalle, holle buis kan worden ingebracht om het vernauwde gedeelte open te houden. Deze procedure kan misschien al tijdens de percutane transhepatische cholangiografie worden gevolgd. Wanneer de periodieke aanvallen van infectie zich voortzetten, zullen mogelijk antibiotica worden voorgeschreven.

Hemochromatose.
Dit is een zeldzame erfelijke ziekte waarbij het lichaam buitensporige hoeveelheden ijzer opslaat. De lever wordt als eerste ziek gemaakt, omdat die de voornaamste opslagplaats van ijzer is en de ophoping van ijzer in de lever levercirrose kan veroorzaken. De overmaat aan ijzer kan ook de alvleesklier, de endocriene klieren en het hart aantasten. Hemochromatose komt voornamelijk voor bij mannen tussen de 40 en 60 jaar. Het verlies van ijzer met de menstruatie beschermt vrouwen tegen hemochromatose. De aandoening kan samengaan met suikerziekte en heeft door de vermeerderde huidpigmentatie de bijnaam ’diabète bronzé’ gekregen. De verschijnselen zijn slapte, traagheid, gewichtsverlies en verminderde seksuele prestaties. Vaak wordt de ziekte door bloedonderzoek ontdekt bij iemand zonder symptomen. Als er een vermoeden bestaat van hemochromatose, zal de huisarts controleren of het bloed geen overmatige hoeveelheid ijzer bevat. Ook kan een biopsie van de lever worden gedaan. In het algemeen is de beste behandeling de overmaat aan ijzer te verwijderen door een of twee keer per week bloed af te tappen (aderlating), totdat het ijzergehalte in het bloed weer normaal is geworden. Wanneer de ziekte vroeg ontdekt wordt, is het verloop doorgaans goed. Als de ziekte echter onbehandeld wordt gelaten, ontwikkelt zich levercirrose. De bloedverwanten van iemand met hemochromatose moeten op deze ziekte gescreend worden.

De ziekte van Wilson.
Dit is een zeldzame erfelijke ziekte waarbij zich koper in verschillende organen van het lichaam ophoopt, zoals de hersenen, ogen, nieren en lever. Deze zeldzame ziekte wordt gekenmerkt door beven (tremor), pigmentatie van het hoornvlies van de ogen en verschijnselen van een chronische leverontsteking. Als de leverziekte niet behandeld wordt leidt dit tot levercirrose. De behandeling bestaat uit het verwijderen van de koperneerslagen met het geneesmiddel penicillamine. Deze behandeling moet gedurende het gehele leven worden voortgezet. Met de juiste behandeling zijn de vooruitzichten (prognose) goed. De bloedverwanten van de patiënt moeten op de ziekte van Wilson gescreend worden.

Alfa-1-antitrypsine deficiëntie.
Mensen met een tekort aan de enzymremmer alfa-1-antitrypsine neigen op volwassen leeftijd tot longemfyseem en leverziekte. Wanneer zich gedurende de kinderjaren een leverziekte ontwikkelt, wordt die vaak in verband gebracht met deze deficiëntie. Mensen met deze ziekte hebben meestal levercirrose zonder duidelijke symptomen.

Diagnose

De zichtbare tekenen van levercirrose, zoals geelzucht, het vasthouden van water (oedeem) en de spinachtige vaatjes op de huid, zijn niet altijd aanwezig. Zelfs zonder deze herkenbare verschijnselen zal de huisarts met routinematig lichamelijk onderzoek een vergrote lever of milt kunnen constateren. Op grond van deze bevindingen zal hij waarschijnlijk bloedonderzoek aanvragen. De uitkomsten kunnen normaal zijn of er worden kleine afwijkingen gevonden die niet noodzakelijkerwijs een leverlevercirrose bewijzen. Maar een lange voorgeschiedenis van zwaar drinken zal deze diagnose waarschijnlijker maken. Een definitieve diagnose vereist een leverbiopsie. Hiermee zal de uitgebreidheid, de aard en mogelijk ook de oorzaak van de leverbeschadiging worden aangetoond.

Hoe ernstig is levercirrose?

levercirrose is zeer ernstig, omdat de beschadiging niet omkeerbaar is. Er bestaat geen behandeling voor levercirrose. Jaarlijks sterven in ons land meer dan zevenhonderd mensen aan chronische leveraandoeningen en leverlevercirrose.

Er zijn vele ernstige complicaties die zich kunnen voordoen.

Portale hypertensie.
Portale hypertensie (verhoogde druk in het poortadersysteem) komt voor bij tweederde van de mensen met levercirrose. De bloedstroom in de poortader, die de lever van bloed voorziet, wordt hierdoor verminderd. De druk in het poortadersysteem wordt hoger met het gevolg dat de milt zwelt en dat de aders in de slokdarm en maag zich verwijden.

Bloedingen in de slokdarm.
Deze kunnen het gevolg zijn van barsten van de spataders in de slokdarm of in de maag. Dit is een levensbedreigende toestand. De eerste behandeling zal bestaan uit het intraveneus toedienen van infusen met een stof (vasopressine) die de druk in de spataders zal verlagen, waardoor de bloeding zal stoppen, althans tijdelijk. Tevens wordt vaak een buis door de neus tot in de maag gebracht. Aan deze buis is zowel een maagballon als een slokdarmballon bevestigd. Deze kunnen worden opgeblazen om de spataders dicht te drukken en daarmee de bloeding te stoppen. Wanneer deze stopt of geringer wordt, kan een prikkelende of scleroserende stof via een katheter, die door de endoscoop wordt gevoerd, regelrecht in de ader worden geïnjecteerd. Dit wordt sclerotherapie van slokdarmspataders genoemd. Andere mogelijkheden zijn het afbinden van de slokdarmvarices met behulp van rubberen ringetjes of het aanleggen van een portocavale shunt. In andere gevallen is een chirurgische behandeling nodig om de bloeding te stoppen, hoewel het overlijdensrisico tijdens een operatie voor acute bloeding uit slokdarm- of maagspataders erg hoog is.

Ascites.
Onder ascites (buikwaterzucht) wordt de ophoping van een overmatige hoeveelheid vloeistof in de buikholte verstaan. De behandeling houdt een zoutarm dieet in en diuretica (plasmiddelen) om water en zout via de nieren te verwijderen.

Spontane bacteriële buikvliesontsteking.
Deze komt voor wanneer ascitesvocht geïnfecteerd raakt. Er kan hierbij buikpijn en lichte koorts optreden. De diagnose wordt gesteld door een katheter in de buikholte in te brengen, vloeistof te verwijderen en die in het laboratorium op infectieuze micro-organismen te laten nakijken. Behandeling met antibiotica is gebruikelijk.

Hepatische encefalopathie.
Dit is een complicatie waarbij de hersenen vergiftigd worden door toxische stoffen uit de lever, die niet langer in staat is om het bloed van giftige stoffen te zuiveren. Bloedanalyse zal zich richten op het bepalen van het ammoniakgehalte, dat een maat is voor de ophoping van deze gifstoffen. Mensen die deze complicatie krijgen, kunnen een verandering van hun persoonlijkheid ervaren. Zij kunnen geestelijk verward raken, slaperig en ook beverig worden.

Behandeling.

Er bestaat geen specifieke behandeling voor levercirrose. De behandeling is voornamelijk beperkt tot die van de complicaties van levercirrose. Als er sprake is van vochtretentie (vasthouden van vocht) zal de arts een zoutarm dieet voorschrijven. Dit moet zorgvuldig worden opgevolgd, omdat zelfs een kleine vermeerdering van de hoeveelheid zout in het dieet een aanzienlijke toename van de zwelling zal veroorzaken. Behalve de zout inname zal ook de vochtinname wat moeten worden beperkt. Om verwijdering van de overmaat aan vocht in het lichaam te bespoedigen, kunnen diuretica (plasmiddelen) worden voorgeschreven. Als er tekenen zijn van encefalopathie (hersenbeschadiging), kan uw dokter ook eiwitbeperking adviseren. Het voorgeschreven dieet zal voldoende calorieën moeten bevatten.

De dokter kan ook extra vitaminen voorschrijven, vooral vitamine K, A en D. Als de jeuk erge hinder geeft, kan het geneesmiddel cholestyramine verlichting geven. Dit medicijn kan de opname in het bloed uit de darm van andere medicijnen verhinderen en moet daarom afzonderlijk worden ingenomen. Alcohol is verboden en ook elk medicijn dat door de lever wordt afgebroken of via de lever wordt verwijderd. Als een van die geneesmiddelen absoluut nodig is, zal de arts de dosering daarvan aanpassen. In sommige gevallen zal de patiënt naar een gespecialiseerd ziekenhuis worden verwezen om de mogelijkheid van levertransplantatie te laten beoordelen.


Relevante artikelen
1 reacties
  1. Bedankt voor de heldere belichting van Levercirrose, ik heb er veel aan.
    Mijn vriend heeft levercirrose en wordt op dit moment behandelt voor slokdarmspataders. Zijn huid is zeer droog (rode plekken) en hij heeft veel jeuk. Daarbij heeft hij geregelt last van blauwe plekken en is vergeetachtig op momenten. Ik zie het somber in omdat hij ook al jaren diabeet is type 2. Hij geeft veel over en de nachtrusten zijn verstoord. Ik weet dat het ernstig is. Het artikel vind ik goed en duidelijk geschreven…..

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

MEDISCH VOORBEHOUD

De informatie op Menselijk Lichaam is géén medisch advies. Neem bij twijfel over gezondheid, behandeling of medicijnen altijd contact op met een arts, specialist of apotheker.

Meer informatie

Meld je aan voor de nieuwsbrief

Met het laatste nieuws en gezonde tips