Ontsteking

Een ontstekingsreactie treedt op als maar één van de lichaamscellen op wat voor manier dan ook is beschadigd. Wanneer een deel van het lichaam gewond of ontstoken is, zal het pijnlijk zijn en in het algemeen gaan zwellen en rood en warm worden. Deze reacties vormen een signaal dat het lichaam bezig is de schade te herstellen en de infectie te bestrijden.

Verdedigingsmechanismen van het lichaam

Op de plaats van de weefselbeschadiging komt de inhoud van de cel vrij, waarin zich stoffen bevinden als histamine* en bradykinine*. Deze stoffen mobiliseren de verschillende systemen van het lichaam die dienen ter bescherming en bestrijding van infecties. Zij leiden onder andere tot verwijding van de kleine slagaderen, toename van de bloedstroom naar het desbetreffende gebied en grotere doorlaatbaarheid van de bloedvaten. Door de toegenomen bloedstroom worden meer vloeistof, meer bloedcellen en ook meer eitwitten aangevoerd, die door de wanden van de bloedvaten kunnen lekken dank zij de toegenomen doorlaatbaarheid. De vloeistof die zo in de weefsels terechtkomt, verdunt de gevaarlijke giftige stoffen en veroorzaakt een zwelling, waardoor de plaats van de wond stijf wordt en minder beweeglijk, zoals rond een botbreuk.

De eiwitten die vrijkomen, omvatten bloedstollings-factoren en antilichamen. De stollingsfactor stimuleert de bloedstolling, waardoor bloedverlies uit dit gebied wordt tegengegaan. De antilichamen helpen bij het bestrijden van de infectie. Zodra ze bepaalde organismen hebben herkend, hechten ze zich hieraan vast, waardoor de organismen openbarsten of op een of andere manier worden vernietigd. De antilichamen kunnen ook de werking van macrofagen versterken. Dit zijn speciale cellen die vreemd materiaal, zoals giftige stoffen en afvalresten, opslokken.

De verdedigingsmechanismen van het lichaam zijn daarmee echter nog niet uitgeput. Enkele uren na het optreden van de verwonding mengen zich ook grote aantallen witte bloedcellen, zogenoemde neutrofielen, in de strijd. Ze worden aangetrokken naar de plaats van de verwonding door de verschillende onderdelen van het ontstekingsproces. Deze aantrekking door chemische signalen naar de ontstekings-plaats toe wordt chemotaxis genoemd. Later komen ook andere witte cellen, monocyten, in actie. Deze worden van belang als de ontsteking chronisch wordt, d.w.z. een langdurig verloopt kent. De taak van deze cellen bestaat uit het opslokken van elke bacterie of andere binnengedrongen schadelijke organismen en een begin maken met de reiniging van het gebied, zodat genezing kan plaatsvinden.

Verloop van de ontsteking

Er zijn drie manieren waarop een ontstekingsreactie zich kan voortzetten: resolutie (verdwijnen zonder pusvorming), organisatie en abcesvorming (ofwel suppuratie).

Resolutie doet zich voor als er geen vernietiging van weefsel is opgetreden en het beschadigde gebied volledig geneest zonder littekenvorming. Dit gebeurt bijvoorbeeld met een huidwond die is ontstaan door krabben met een nagel. Na een paar seconden verschijnt een rode plek op de plaats waar de huid werd gekrabd, maar binnen een aantal minuten verdwijnt de plek.

Bij het proces van organisatie moet het lichaam dood weefsel verwijderen en vervangen door nieuw granulatieweefsel. Dit granulatieweefsel resulteert later mogelijk in de vorming van een litteken. Als de schade aan het lichaam is veroorzaakt door een irriterende stof die maanden of jarenlang aanwezig is (bijvoorbeeld zeer kleine partikeltjes van niet afbreekbaar materiaal, ingeademd in de long), kan het proces doorgaan en leiden tot een chronische of langdurige ontsteking.

Abcessen

Als het verdedigingssysteem van het lichaam in het gevecht rond de plaats van een letsel te maken krijgt met veel bacteriën of dood weefsel, zal het materiaal dat dan overblijft, zich ophopen in een holte in de vorm van pus. Deze holte met pus wordt een abces genoemd. Er kan druk in het abces ontstaan, waardoor pijnklachten optreden in de omringende weefsels. Het pus kan zich door de weefsels naar buiten werken via de gemakkelijkste weg, waardoor de pijn wordt verlicht. De achtergebleven holte kan genezen via het organisatieproces, maar kan ook de bron vormen voor langdurige ontsteking en leiden tot vorming van een zweer, sinus of fistel.

Een zweer is een opening of defect in de huid of slijmvliesbedekking van een van de lichaamsholten, waardoor het oppervlak onbeschermd is. Voorbeelden hiervan zijn het ulcus varicosum, dat door spataderen (varices) wordt veroorzaakt, en het ulcus pepticum, een zweer in maag of twaalfvingerige darm.

Een sinus is een blinde gang die verloopt van het huidoppervlak naar het onderliggende weefsel. Deze wordt meestal veroorzaakt door een vreemd lichaam, zoals een vastzittende splinter, die verhindert dat het lichaam de infectiehaard volledig kan uitroeien of verwijderen.

Een fistel is een abnormale verbinding tussen twee oppervlakken. Deze kan twee lichaamsholten van holle inwendige organen met elkaar verbinden, zoals blaas en darm, of een verbinding vormen tussen een inwendige holte en het huidoppervlak.

Verschijnselen en behandeling van ontsteking

De verschijnselen van een ontsteking variëren met de aard van de weefselbeschadiging of infectie en met de plaats van de aandoening. Maar de voornaamste verschijnselen warmte, roodheid, zwelling en pijn worden elk veroorzaakt door de reactie van het lichaam in de vorm van een toegenomen bloedstroom en de daaropvolgende acties van het verdedigingssysteem van het lichaam.

De zwelling kan worden veroorzaakt door lekkage van vloeistof naar het weefsel, maar ook door de vorming van een abces. De pijn ontstaat door druk op of rek van het weefsel rond de plaats van de beschadiging. Andere verschijnselen die nog kunnen optreden, zijn zweten of rillen door veranderingen in de lichaamstemperatuur, als de infectie zich door het lichaam verspreidt. Dit kan zich voordoen bij algemene bloedvergiftiging (sepsis).

De ontsteking blijft totdat het lichaam de schade heeft hersteld of heeft afgerekend met de binnengedrongen organismen. Vaak zal het lichaam echter wat hulp nodig hebben, indien mogelijk in de vorm van verwijdering van de oorzaak van de irritatie. Bij infecties kunnen antibiotica de helpende hand bieden bij het doden van de bacteriën. Een abces moet worden gedraineerd als het niet vanzelf openbarst. Naast geneesmiddelen zal hoog houden van het aangedane lichaamsdeel helpen de zwelling en de pijn te verminderen en het genezingsproces bespoedigen.


Relevante artikelen

Nog geen reacties geplaatst, wees de eerste.



Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

MEDISCH VOORBEHOUD

De informatie op Menselijk Lichaam is géén medisch advies. Neem bij twijfel over gezondheid, behandeling of medicijnen altijd contact op met een arts, specialist of apotheker.

Meer informatie

Meld je aan voor de nieuwsbrief

Met het laatste nieuws en gezonde tips