Screenen op kanker

Screenen is het preventief opsporen van afwijkingen in omschreven bevolkingsgroepen. De meeste van de veel gebruikte testen zijn bedoeld om veel voorkomende vormen van kanker te ontdekken bij de mensen die het grootste risico lopen.

Screeningtesten voor kanker moeten effectief zijn. Dat betekent dat de test de tumor vroeg genoeg moet ontdekken; in een stadium waarin de kansen op een volledige genezing nog hoog zijn.

Veiligheid is ook belangrijk. De test zelf mag geen risico van betekenis voor de gezondheid opleveren. Twintig jaar geleden bracht de mammografie, die wordt gebruikt om borstkanker op te sporen, een relatief hoog bestralingsrisico met zich mee en is in sommige gevallen wellicht zelf een factor geweest bij het ontstaan van kanker. Tegenwoordig stelt mammografie vrouwen slechts bloot aan zeer kleine hoeveelheden stralen, zodat het onderzoek veel veiliger is.

Periodieke screening op kanker heeft niet voor alle vormen van kanker dezelfde opsporingswaarde. Bij longkanker, bijvoorbeeld, zullen herhaalde röntgenfoto’s van de longen of herhaald sputumonderzoek op tumorcellen de kans op genezing van longkanker niet wezenlijk verbeteren, vooral niet als u rookt. Hoewel vroege ontdekking belangrijk is, is het overlevingspercentage bij longkanker nog steeds laag. Bespreek dus met uw huisarts of regelmatig onderzoek op longkanker aan te raden is wanneer u rookt of thuis of in uw werkomgeving blootstaat aan contact met schadelijke stoffen. Van nog veel groter belang dan te wachten op verschijnselen van kanker is op alle manieren proberen te voorkomen dat u wordt blootgesteld aan kankerverwekkende stoffen. Stoppen met roken is van deze manieren één van de allerbelangrijkste!

Andere vormen van kanker kunnen vroeg genoeg worden ontdekt om de overlevingskansen aanzienlijk te verbeteren. De volgende richtlijnen dienen ter voorkoming van kanker.

Borstkanker

Waarschuwingstekens: Iedere verdikking in de borst, bloeding of afscheiding uit de tepel.

Risicofactoren: Borstkanker komt het meest voor bij vrouwen ouder dan 50 jaar; bij vrouwen die nooit kinderen hebben gehad of het eerste kind hebben gekregen toen zij ouder waren dan 30 jaar; vrouwen die nooit borstvoeding hebben gegeven; die meer dan 40 procent boven het ideale gewicht zijn of die laat de eerste menstruatie kregen of laat in de overgang kwamen. Vrouwen bij wie er een voorgeschiedenis is van borstkanker voor de overgang of van borstkanker bij hun moeder of zussen, lopen ook een verhoogd risico.

Richtlijnen: Iedere vrouw moet haar borsten op regelmatige tijden, bijvoorbeeld eenmaal per maand, zorgvuldig en op de juiste wijze onderzoeken.

Wanneer u jonger bent dan 40 jaar, is een mammografie niet nodig, tenzij u een verhoogd risico loopt, bijvoorbeeld als borstkanker in uw familie voorkomt. Boven de leeftijd van 50 jaar is het het beste om de twee jaar een mammografie te laten verrichten. Als er in uw nabije familie borstkanker voorkomt, laat dan om de twee jaar een mammografie maken, vanaf uw veertigjarige leeftijd.

Kanker van de testikel

Waarschuwingstekens: Iedere knobbel in of op een testikel; iedere verandering in de grootte van een testikel.

Risicofactoren: Het komt vaker voor bij jonge mannen dan bij oudere mannen (het is ongewoon boven 40 jaar); niet-ingedaalde testikels.

Richtlijnen: Regelmatig zelfonderzoek van de testikels.

Kanker van dikke darm en endeldarm

Waarschuwingstekens: Rectaal bloedverlies of blijvende verandering van het ontlastingpatroon.

Risicofactoren: Voorgeschiedenis van poliepen in de dikke darm of endeldarm of van kanker van de dikke darm of endeldarm bij een familielid of van chronische colitis ulcerosa.

Richtlijnen: Let erop of zich veranderingen voordoen in de stoelgang of dat u bloed verliest uit de endeldarm. Om de diagnose te bevestigen kan de arts een proctosigmoïdoscopie laten doen (het bekijken van de endeldarm door middel van een buigzame, lichtgevende buis).

Longkanker

Waarschuwingstekens: (Prikkel)hoest, bloed ophoesten, herhaalde aanvallen van longontsteking of bronchitis en pijn in de borst.

Risicofactoren: Roken en blootstelling aan luchtverontreiniging in de omgeving, vooral aan asbest.

Richtlijnen: Ruim eenderde van de sterfte aan kanker hangt samen met roken. Stop dus met roken en bedenk: waar gerookt wordt, roken niet-rokers mee. Houd u aan de veiligheidsvoorschriften wanneer u in uw bedrijf werkt met kankerverwekkende stoffen.

Baarmoederhalskanker

Waarschuwingstekens: Abnormaal bloedverlies uit de vagina, bloedverlies na geslachtsgemeenschap (zogenaamde contactbloedingen), vieze afscheiding uit de vagina.

Risicofactoren: Vroegere genitale herpes of wratten op de uitwendige geslachtsorganen; geslachtsverkeer kort na het bereiken van de puberteit of het hebben van vele seksuele partners.

Richtlijnen: Vrouwen vanaf 30 jaar, moeten om de vijf jaar een uitstrijkje laten maken. In Nederland worden in het bevolkingsonderzoek op baarmoederhalskanker vrouwen tussen 35 en 54 jaar om de drie jaar opgeroepen. Als u een verhoogd risico op baarmoederhalskanker loopt, moet u eenmaal per jaar een uitstrijkje laten maken.

Baarmoederkanker

Waarschuwingstekens: Abnormaal bloedverlies uit de vagina.

Risicofactoren: Voorgeschiedenis van onvruchtbaarheid of ontbreken van de eisprong; laat begin van de overgang of langdurige behandeling met oestrogenen na de overgang; vetzucht en zwaar roken.

Richtlijnen: Als u weet dat u een verhoogd risico loopt, houd dan in de gaten of u geen overmatig bloedverlies hebt.

Kanker van urinewegen en blaas

Waarschuwingstekens: Bloed in de urine; pijn in de rug; vermagering en gebrek aan eetlust; blijvende koorts en bloedarmoede.

Risicofactoren: Komt het meest voor bij mannen ouder dan 50 jaar; zware rokers en mensen met een voorgeschiedenis van urineweginfecties.

Richtlijnen: Ga naar uw huisarts wanneer genoemde verschijnselen zich voordoen. Er bestaan verschillende onderzoeksmethoden om de juiste diagnose te stellen.

Mondkanker

Waarschuwingstekens: Iedere verandering van kleur in de mond of een zweer in de mond die niet geneest.

Risicofactoren: Komt het meest voor bij mannen die ouder zijn dan 45 jaar, zware rokers en mannen die tabak pruimen, vooral wanneer dit wordt gecombineerd met overmatig gebruik van alcohol.

Richtlijnen: Wanneer u een zweer in de mond hebt die niet geneest, raadpleeg dan de arts of tandarts.

Keelkanker

Waarschuwingstekens: Heesheid, langer dan twee weken.

Risicofactoren: Zwaar roken, vooral in combinatie met stevig alcoholgebruik.

Richtlijnen: Onderzoek door een KNO-arts is nodig in geval van hardnekkige heesheid of verandering van stem, die ondanks behandeling en het sparen van de stem langer duurt dan vier weken.

Prostaatkanker

Waarschuwingstekens: Moeilijkheden bij het urineren; aanhoudende lage rugpijn; pijn in het bekken of de bovenbenen en bloed in de urine.

Risicofactoren: Komt het meest voor bij mannen die ouder zijn dan 70 jaar. Sterilisatie (vasectomie) langer dan 20 jaar geleden.

Richtlijnen: Bij mannen die ouder zijn dan 40 jaar kan, als daar bij een medisch onderzoek de mogelijkheid toe bestaat, ook een rectaal onderzoek worden verricht.

Huidkanker

Waarschuwingstekens: Een kleine vlek met een onregelmatige rand en rode, witte, blauwe of zwart-blauwe plekken op de romp of ledematen; een glanzende, stevige knobbel of een parelmoerkleurige of zwarte vlek ergens op de huid; donkere vlekken op handpalmen, voetzolen of op de toppen van vingers of tenen; grotere bruine vlek met donkere stippen op een aan de zon blootgestelde huid; purper-bruine of donkerblauwe knobbels op de tenen of het been; parelmoerkleurige of wasachtige knobbel op gelaat, oor of hals; platte, vleeskleurige of bruine, littekenachtige vlekken op borst of rug; vast aanvoelende rode knobbel of vlakke vlek met een schilferend of korstend oppervlak op gelaat, oren, hals, handen of armen; veranderingen in een wrat of moedervlek en iedere zweer die niet wil genezen.

Risicofactoren: Licht gekleurde huid (weinig gepigmenteerde huid), blauwe ogen of rood haar bij mannen en vrouwen; ernstige zonnebrand als kind; familiegeschiedenis van moedervlekken of wratten.

Richtlijnen: Raadpleeg uw huisarts bij iedere huidafwijking die de bovengenoemde kenmerken vertoont. Vermijd overmatige blootstelling aan zonlicht.


Relevante artikelen

Nog geen reacties geplaatst, wees de eerste.



Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

MEDISCH VOORBEHOUD

De informatie op Menselijk Lichaam is géén medisch advies. Neem bij twijfel over gezondheid, behandeling of medicijnen altijd contact op met een arts, specialist of apotheker.

Meer informatie

Meld je aan voor de nieuwsbrief

Met het laatste nieuws en gezonde tips