Aneurysma
Aneurysma is een plaatselijke verwijding van een slagader (arterie). Men spreekt van een echte slagaderverwijding (aneurysma verum) als de verwijding de slagaderwand zelf betreft of delen van de wand (bijv. de middelste en buitenste laag). En men spreekt van een onechte slagaderverwijding (aneurysma spurium) als de verwijding niet wordt gevormd door de slagaderwand zelf, doch door nieuw gevormd bindweefsel dat buiten de slagader is gelegen. In dat geval is er dus buiten de slagader een afgekapselde ruimte ontstaan waarin zich bloed kan bevinden dat door een opening in de slagaderwand (meestal door een geweld van buitenaf ontstaan) met de inhoud van de slagader in verbinding staat. Het is ook mogelijk dat er zich in deze ruimte een stolsel bevindt.
Indeling echte slagaderverwijdingen naar vorm.
1.Cilindrische slagaderverwijding (diffuus aneurysma). Hierbij is de slagader over een grote lengte alzijdig verwijd.
2.Spoelvormige slagaderverwijding (aneurysma fusiforme). Hierbij is de slagader over een kort gedeelte over de gehele omtrek verwijd.
3.Zakvormige slagaderverwijding (aneurysma sacculare). Hierbij is aan een bepaalde zijde een plaatselijke uitbochting aanwezig, die meestal door een smaller gedeelte (steel of hals) met de slagader is verbonden.
4.Splijtende slagaderverwijding (aneurysma dissecans). Wanneer de binnenste laag van een grote slagader (meestal de grote lichaamsslagader) inscheurt, een scheur die zich tot in de middelste laag van de slagader kan voortzetten, ontstaat er een bloeding in de vaatwand (intramuraal hematoom). Wanneer de lagen van de vaatwand voor de bloeding uitwijken, ontstaat een holte die dus met de inhoud van het vat zelf in verbinding blijft. Men spreekt dan van een splijtende of uiteenscheurende slagaderverwijding. Men onderscheidt een plaatselijke vorm (zakvormig) en een diffuse vorm . Een splijtende slagaderverwijding ontstaat meestal op basis van de geslachtsziekte lues (syfilis) of de algemene vaataandoening atherosclerose.
5.Slagaderverwijding met een directe verbinding tussen slagader en ader. Deze vorm ontstaat nogal eens door het in werken van geweld.
6.Koepelvormige slagaderverwijding en
7.Schuitvormige slagaderverwijding.
Indeling naar ontstaanswijze.
1.Aangeboren (congenitale) slagaderverwijding. Vanaf de geboorte aanwezige verwijdingen komen het meest voor in de slagaders die de hersenen van bloed voorzien; ze zijn meestal zakvormig, in minderheid spoelvormig. Ook de slagaderverwijding met verbinding naar een ader kan aangeboren zijn, met name in de hersenen (arterio-veneuze malformaties).
2.Slagaderverwijding ten gevolge van lues. Infectie met de ziekteverwekker van lues kan onder andere een slagaderontsteking (arteriitis) veroorzaken, die zich in de middelste laag van de slagaderwand voordoet. De aandoening heeft een voorkeur voor het opstijgende deel en de boog van de grote lichaamsslagader.
3.Slagaderverwijding door atherosclerose. Door slagaderverkalking (atherosclerose) ontstaan afwijkingen aan de vaatwand, waardoor deze verzwakt en zich geleidelijk verwijdt. Dit type slagaderverwijding komt vooral voor in het buikdeel van de grote lichaamsslagader (buikslagader of aorta abdominalis) en de miltslagader (arteria lienalis).
4.Slagaderverwijding door beschadigingen (traumatische aneurysma). Als door een van buiten komend geweld een slagader wordt geraakt, kan een slagaderverwijding ontstaan, omdat de beschadiging zich niet meer sluit als het bloed eenmaal van de slagader direct in de ader stroomt. Zo ontstaat een zakvormige ruimte tussen slagader en ader (aneurysma intermedium). Dit komt nogal eens voor. Indien de zakvormige ruimte in de eerste plaats een verwijding van de slagader zelf is, dan is dit de eigenlijke slagader-aderverwijding (aneurysma arteriovenosum). De zak kan zich echter ook uit de uitgezette ader ontwikkelen (varix aneurysmaticus, varix = uitgezette ader).
5.Slagaderverwijding bij tuberculose (aneurysma per arrosionem). Bij deze ontstaanswijze grijpt de tuberculeuze ontsteking over op de slagaderwand, waardoor deze snel zwakker wordt en bij intacte bloedsomloop gaat verwijden.
6.Slagaderverwijding door bloedstolsels (embolisch of mycotisch aneurysma). Een ontstoken bloedstolsel dat zich in een slagader bevindt kan een ontsteking van de slagaderwand veroorzaken, waardoor deze verzwakt en gaat uitbochten.
7.Zeldzame aandoeningen van de slagaders, zoals een bepaalde collageenziekte (‘periarteriitis nodosa) waarvan nog geen oorzaak bekend is.
Vóórkomen van slagaderverwijdingen.
Het meest worden slagaderverwijdingen gevonden aan de hersenslagaders en de grote lichaamsslagader. Verwijding van de kransslagaders van het hart, van de ondersleutelbeenslagader, de oksel-, dijbeen- en onderbeenslagaders zijn vaak het gevolg van beschadigingen door geweld en komen verhoudingsgewijs weinig voor. Verwijdingen van de buikslagaders ontstaan vooral door bloedstolsels. Bij longtuberculose kan door verweking (atrofie) door druk (arrosie) verwijding van de longslagaders ontstaan, doch sinds het afnemen van de tuberculose is deze vorm van slagaderverwijding eveneens zeldzaam geworden.
In de miltslag-ader ontstaan nogal eens verwijdingen onder invloed van atherosclerose. Verwijdingen van de nierslagader en de leverslagader zijn zeldzaam (hoewel na een operatie aan de lever optredende slagaderverwijding, dus door een geweld, nog wel eens voorkomt). Geheel apart staat nog de verwijding van het hart (aneurysma cordis). Dit is een plaatselijke uitbochting van het hart door verzwakking van een deel van de hartspier, wat meestal wordt veroorzaakt door het afsterven van een deel van de hartspier bij een vaatafsluiting (infarct) van de hartkamers.
Verschijnselen van een slagaderverwijding.
Een verwijding van een slagader veroorzaakt ziekteverschijnselen wanneer deze erg groot wordt en zijn omgeving verdringt, of wanneer de uitgebolde slagader barst en er dus een inwendige (slagaderlijke) bloeding optreedt. Dit laatste is de complicatie van slagaderverwijdingen die het meest voorkomt. Hij kan zelfs bij verwijdingen van zeer kleine slagaders voorkomen door plotselinge, sterke stijging van de bloeddruk (door sterke inspanning, emotie, geslachtsgemeenschap en persen).
Overigens behoeft een slagaderverwijding geen enkel verschijnsel te veroorzaken, het doet dit alleen als er iets mee gebeurt. Soms is de wervelende bloedstroom in de verwijding met de stethoscoop te horen. Het komt zelfs voor dat de patiënt de wervelingen in een slagaderverwijding in de hals- of hoofdstreek zelf hoort als een ritmisch, met de polsslag overeenkomend gesuis.
Verdringingsverschijnselen.
Deze komen voornamelijk voor bij zeer grote slagaderverwijdingen en gaan meestal uit van de grote lichaamsslagader, waarbij door de voortdurende drukgolven ribben kunnen worden aangetast en zelfs gedeeltelijk verdwijnen, zodat de verwijding aan de buitenzijde van de borstkas als een kloppende zwelling wordt gezien. De verschijnselen ten gevolge van het barsten van een slagaderverwijding (ruptuur) zijn afhankelijk van de plaats van de verwijding en de grootte van het bloedverlies. Duidelijk is, dat een scheur in de wand van de grote lichaamsslagader of in de hartspier door verbloeding zeer snel tot de dood leidt. Een gebarsten hersenslagader veroorzaakt meestal niet de dood door verbloeding, maar een bloeding in de ruimte tussen de hersenvliezen (arachnoïdale bloeding) die met bepaalde zenuwstoornissen gepaard gaat.
Het ziektebeeld wordt gekenmerkt door een plotseling begin van hevige hoofdpijn die gewoonlijk in de nek en het achterhoofd wordt gevoeld. Het bewustzijn kan gestoord zijn, tot bewusteloosheid toe (coma). Verder treden prikkelings-verschijnselen van de ruggenmergs en hersenvliezen op. Voor het vaststellen van de aandoening wordt vooral afgegaan op de aanwezigheid van bloed in het hersen- en ruggenmergsvocht (liquor), waarvoor een geringe hoeveelheid van dit vocht in de lendestreek (lumbaalpunctie) wordt afgetapt uit het ruggenmergskanaal (dit levert dan bloederig vocht» sanguinolente liquor, op). Soms blijft de bloeding niet beperkt tot de ruimte tussen de hersenvliezen, maar spuit het bloed ook in de hersenen, waardoor een veel ernstiger ziektebeeld ontstaat met een uitgebreid zenuwlijden dat vaak tot de dood leidt.
Nog een ander karakteristiek ziektebeeld is de splijtende verwijding van de grote lichaamsslagader, waarbij de verschijnselen bestaan uit een plotselinge, scheurende pijn tussen de schouderbladen die doortrekt tot onder in de rug. Doordat de verschillende lagen van de wand van de grote lichaamsslagader uiteensplijten kunnen er allerlei slagaders die uit de grote lichaamsslagader ontspringen min of meer worden dichtgedrukt waarbij de verschijnselen afhangen van de mate en de plaats van de afsluiting.
Het vaststellen van een slagaderverwijding.
Zeer grote verwijdingen van de grote lichaamsslagader kunnen op een overzichtsröntgenfoto van borst of buik worden gezien. De kleinere slag-aderverwijdingen, met name die van de hersenvaten, moeten worden aangetoond door een speciaal röntgenonderzoek van de slagaders (arteriografie). Hierbij wordt een röntgencontraststof in de slagader gespoten, waarna met grote snelheid een serie röntgenfoto’s wordt gemaakt, bijvoorbeeld één foto per seconde of nog meer.
Nog geen reacties geplaatst, wees de eerste.