Speekselklierontsteking

Elke dag weer wordt er door een gezonde volwassene één tot twee liter speeksel geproduceerd. Deze productie vindt plaats in de speekselklieren. Er zijn drie paar speekselklieren. De grootste zijn de oorspeekselklieren. Deze zijn gelegen voor en achter de gehoorgang op de kauwspieren en reiken aan de bovenkant tot aan de jukbenen. De beide afvoergangen monden uit in de wangen tegen over de twee bovenste hoektanden. In de bodem van de mond onder de tong bevinden zich twee klieren, en onder de onderkaak ook. Behalve deze grote speekselklieren zijn er nog talrijke kleine in de slijmvliezen van wangen en verhemelte. Het zijn voornamelijk de oorspeekselklieren die kunnen ontsteken. Ook is het mogelijk dat, als gevolg van een steentje, een ontsteking van de klieren onder de tong optreedt.

Wat is de oorzaak van een speekselklierontsteking?

Ontstekingen van de speekselklier kunnen worden veroorzaakt door bacteriën of virussen. De virusinfectie van de oorspeekselklier die het vaakst voorkomt, is de bof. De cytomegalie (verwekker: cytomegalovirus) ziet men bijna alleen bij pasgeborenen. Wanneer de baby al voor de geboorte met het virus besmet wordt, dan kunnen er ernstige misvormingen optreden. Eén op de twee volwassenen is eens besmet geweest met dit virus en heeft voor de rest van het leven antistoffen in het bloed. Meestal verloopt de infectie zonder enig ziekteverschijnsel.

Bacteriële ontstekingen van de speekselklier worden veroorzaakt door microorganismen die pus vormen, meestal stafylococcen, streptococcen of pneumococcen. Ieder mens is voortdurend aan deze verwekkers blootgesteld zonder daar altijd ziek van te worden. De speekselklieren gaan ontsteken wanneer de afweerkrachten uitgeput zijn, zoals bij kanker of ernstige infectieziekten als tyfus, vlektyfus of roodvonk. Een uitzondering vormen bacteriële ontstekingen van de speekselklieren die optreden na een operatie. Door de bij de narcose gegeven medicamenten is de produktie van speeksel verlaagd. Onvoldoende mondhygiëne na deze operaties zou dan tot ontstekingen kunnen leiden.

Hoe wordt een speekselklierontsteking behandeld?

Acute, etterige speeksel klierontstekingen worden met antibiotica behandeld. Bovendien moet de productie van speeksel bevorderd worden. Dat gaat het beste door kauwgom te kauwen, citroenen te eten of op een vitamine C tablet te zuigen. In geval van een chronische ontsteking worden bovendien antibiotica in de oorspeekselklier ingespoten. Wanneer de ontstekingen steeds terugkomen, dan is een behandeling met röntgenstraling vaak succesvol. Wanneer al deze maatregelen geen effect hebben, wordt de betreffende speekselklier operatief verwijderd.

Wat kan men er zelf aan doen?
Een etterige ontsteking geneest sneller wanneer er veel speeksel wordt aangemaakt. Daarom is het goed voortdurend op iets te zuigen of kauwgom te kauwen.

Wanneer moet men de huisarts raadplegen?
Wanneer sprake is van pijn en zwelling in het gebied van mond en hals, moet men een arts consulteren.

Wat doet de dokter?

Het stellen van de diagnose is geen probleem, omdat de symptomen duidelijk zijn. Wanneer de arts op de ontstoken speekselklier drukt, loopt de etter in de mond.

Ziekteverloop

Meestal is één van beide oorspeekselklieren door een ontsteking aangetast. Deze is dan sterk gezwollen en pijnlijk. De huid daarboven is rood. Ook de afvoergang in de mond is gezwollen. De etter kan doorbreken in de mond of naar buiten toe door de huid. Meestal verdwijnt een acute ontsteking snel na behandeling met antibiotica. Bij chronische ontstekingen zijn de ziekte symptomen minder uitgesproken.