Hersentumoren

Een tumor (gezwel) ontstaat door ongecontroleerde groei van abnormale cellen. Een tumor kan goedaardig (benigne) of kwaadaardig (maligne) zijn. Bij kwaadaardige tumoren spreekt men van kanker. De aandoeningen die hier beschreven worden, hebben betrekking op de twee hoofdgroepen van hersentumoren: primaire en secundaire.

Primaire hersentumoren ontstaan in de hersenen zelf. De oorzaak hiervan is onbekend. In sommige gevallen zijn deze tumoren aangeboren of erfelijk.

Secundaire (metastatische) hersentumoren zijn uitzaaiingen (metastasen) van tumoren elders in het lichaam en komen vaker voor dan primaire hersentumoren. Ze treden op bij een kwart van de mensen met een kwaadaardige aandoening in andere delen van het lichaam. Secundaire hersentumoren zijn meestal uitzaaiingen van long- of borstkanker. Tumorcellen kunnen via de bloedstroom naar de hersenen vervoerd worden (metastasering).

Zowel de primaire als de secundaire hersentumoren kunnen zich in de hersenen zelf bevinden of in de nabijheid ervan, zoals in de schedel, de hersenvliezen, het steunweefsel, de hersenzenuwen, de hypofyse of de pijnappelklier (epifyse). Er zijn vele typen hersentumoren die alle hun eigen verschijnselen, behandeling en prognose hebben.

Hersentumoren kunnen op iedere leeftijd voorkomen. Soms geven ze geen verschijnselen (asymptomatisch), soms groeien ze gedurende vele jaren zeer langzaam en blijven ze asymptomatisch tot ze groot worden en dan opeens snel toenemende problemen veroorzaken.

Diagnose.

De verschijnselen die hierboven zijn opgesomd, zijn kenmerkend voor alle zich uitbreidende tumoren, omdat deze de druk in de schedel verhogen en hersenweefsel, hersenzenuwen en bloedvaten afdrukken. De alarmerende verschijnselen geven aan dat er zich ernstige neurologische problemen ontwikkelen. Hoofdpijn die nog maar kort bestaat, kan het belangrijkste verschijnsel zijn. Neurologische problemen kunnen daarna binnen dagen of weken duidelijk worden. Ga voor iedere kortbestaande of aanhoudende hoofdpijn naar de huisarts.

Voor de diagnose is een grondig lichamelijk onderzoek nodig. Een CT-scan of MRI-onderzoek van het hoofd is soms nodig om de diagnose te bevestigen. Op een röntgenfoto van de borstkas kan gezien worden of er uitzaaiingen in de longen zijn. Door middel van ander onderzoek zal ook in andere delen van het lichaam naar uitzaaiingen gezocht worden. Voorafgaand aan een eventuele operatie moet soms hersenangiografie verricht worden.

Hoe ernstig is een hersentumor?

Als een hersentumor eenmaal neurologische verschijnselen (verschijnselen van het zenuwstelsel) veroorzaakt heeft, is het zeer belangrijk dat zo snel mogelijk met de juiste behandeling wordt begonnen. Goedaardige gezwellen zijn vaak te genezen, hoewel het soms voorkomt dat het gezwel op een zodanige plaats zit dat totale verwijdering onmogelijk is. Als een tumor de hersenen binnendringt in een gebied waar het tumorweefsel niet volledig verwijderd kan worden, is de kans groot dat het gezwel na operatie weer terugkomt. Zowel goedaardige als kwaadaardige tumoren kunnen zeer ernstige en onomkeerbare neurologische schade veroorzaken.

Behandeling.

De behandeling kan bestaan uit een operatie, röntgenbestraling (radiotherapie) of chemotherapie (geneesmiddelen tegen kanker). Om hersenzwelling te verminderen worden corticosteroïden (hormonen) voorgeschreven. Bij epileptische aanvallen worden anticonvulsiva (geneesmiddelen tegen stuipen) toegepast. Bij hoofdpijn zullen pijnstillers worden voorgeschreven.

Sommige gezwellen, zowel goedaardige als kwaadaardige, kunnen door middel van een operatie volledig verwijderd worden. Andere kunnen slechts gedeeltelijk of helemaal niet verwijderd worden. In die gevallen wordt bestraling of chemotherapie aanbevolen.

De huidige vorderingen met computergestuurde operaties (stereotactische operaties) maken het soms mogelijk om gezwellen die zich diep in de hersenen bevinden te verwijderen.

Als er uitgebreide uitzaaiingen zijn, is de eerste zorg het bieden van verlichting en het behouden van de functies van het zenuwstelsel.