Leukemie

Leukemie is kanker van de bloedvormende weefsels van het lichaam, waaronder het beenmerg en het lymfvatenstelsel. Bij deze vorm van kanker worden grote hoeveelheden abnormale witte bloedcellen aangemaakt. Deze abnormale witte bloedcellen bevinden zich in grote getale in het beenmerg, het lymfvatenstelsel en de bloedstroom en kunnen de functie van de vitale organen verstoren. Tenslotte dringen ze de aanmaak van normale bloedelementen terug, hetgeen zowel voor witte als rode bloedcellen als voor bloedplaatjes geldt.

Naast de overvloed aan abnormale witte bloedcellen is er dus een tekort aan normale. Het vermogen van het lichaam om infecties te bestrijden neemt daardoor af. De abnormale witte bloedcellen verstoren ook de aanmaak van rode bloedcellen en bloedplaatjes in het beenmerg. Het tekort aan rode bloedcellen heeft tot gevolg dat de organen onvoldoende zuurstof krijgen; het tekort aan bloedplaatjes maakt het bloedstollingsproces minder doeltreffend, waardoor het lichaam kwetsbaarder is voor bloedingen en bloeduitstortingen. Door al deze gevolgen leidt leukemie zonder geslaagde behandeling tot de dood.

De oorzaak van leukemie is onbekend. Onderzoekers denken dat bepaalde chemicaliën en virussen een rol zouden kunnen spelen. Mogelijk is vatbaarheid voor leukemie erfelijk. De ziekte komt in sommige families vaker voor en mensen met bepaalde aangeboren aandoeningen, waaronder het Down-syndroom, hebben een grotere kans de ziekte te krijgen.

Men onderscheidt lymfatische leukemie, myeloïde leukemie en monocyten-leukemie, naar gelang de soort witte bloedcellen die in overmaat wordt aangemaakt.

Myeloïde leukemie is kanker van de granulocyten, een soort witte bloedcellen die in het beenmerg gemaakt worden. Lymfatische leukemie betreft de lymfocyten, een soort witte bloedcellen die in het lymfvaten stelsel en in het beenmerg worden gemaakt. Monocyten-leukemie betreft de monocyten, een soort witte bloedcellen van het beenmerg.

De verschillende vormen van leukemie worden verder ingedeeld naar hoe snel ze verergeren en naar hoe rijp de abnormale cellen zijn. Acute leukemie waarbij er sprake is van vermenigvuldiging van onrijpe cellen, verergert snel. Deze cellen, blasten genoemd, zijn voorlopers van rijpere witte bloedcellen. Chronische leukemie verergert langzaam en wordt gekenmerkt door overproductie van zowel rijpe witte bloedcellen als blasten. Zowel de acute als de chronische vormen van leukemie komen iets vaker bij mannen dan bij vrouwen voor.

Chronische myeloïde leukemie wordt gekenmerkt door een overproductie van abnormale granulocyten, een soort witte bloedcellen die in het beenmerg worden gemaakt. De ziekte treedt meestal op bij mensen van middelbare leeftijd.

Diagnose. De ziekte kan zich sluipend ontwikkelen. In ongeveer éénderde van de gevallen zijn er ten tijde van de diagnose geen verschijnselen. Deze gevallen worden ontdekt als routine bloedonderzoek afwijkende resultaten oplevert.

Om vast te stellen of u chronische myeloïde leukemie hebt, zal de huisarts bloedonderzoek laten uitvoeren. Dit omvat een volledig bloedbeeld, differentiatie van de leukocyten en bepaling van een enzym dat leukocyten-alkalische-fosfatase heet. De dokter zal ook laten bepalen of er een abnormaal chromosoom in de granulocyten aanwezig is, het zogenaamde Philadelphia- chromosoom; deze afwijking wordt gevonden bij 96 procent van de mensen met chronische myeloïde leukemie. Ook kan beenmergonderzoek gedaan worden.

Hoe ernstig is chronische myeloïde leukemie? Chronische myeloïde leukemie is een in ernst toenemende ziekte die niet te genezen is, behalve door beenmergtransplantatie. Bij de meeste mensen met deze ziekte ontwikkelt zich binnen vijf jaar een acute fase, die blastencrisis genoemd wordt. De blastencrisis wordt gekenmerkt door grote hoeveelheden blasten (onrijpe witte bloedcellen) in het bloed en door rode vlekjes ter grootte van een speldepunt (petechiën) op de huid, die het gevolg zijn van bloedingen door een tekort aan bloedplaatjes. Deze situatie leidt tot de dood doordat de blastencrisis een vorm van acute leukemie is die bijzonder slecht op behandeling reageert. De behandeling die het verloop van de ziekte kan wijzigen is hoog gedoseerde chemotherapie in combinatie met totale lichaamsbestraling, gevolgd door beenmergtransplantatie.

Behandeling. Geneesmiddelen. De behandeling van de chronische fase bestaat meestal uit toediening van cytostatica (chemotherapie) die via de mond ingenomen kunnen worden. Soms wordt een combinatie van hooggedoseerde chemotherapie en beenmergtransplantatie toegepast.

Operatieve behandeling. Als de milt ernstig vergroot is kan deze operatief verwijderd worden (splenectomie). Deze operatie blijkt de overlevingsduur niet te verlengen en wordt alleen uitgevoerd om pijn en bloeding te verhelpen bij een miltscheur.

Acute niet-lymfatische leukemie is een vorm van kanker die gepaard gaat met overproductie van onrijpe witte bloedcellen, blasten genoemd. Onder normale omstandigheden zouden deze cellen zich verder ontwikkeld hebben tot granulocyten. Het woord niet-lymfatisch onderscheidt deze vorm van leukemie van de vormen die de lymfocyten of de voorlopers daarvan betreffen. Deze vorm van acute leukemie wordt ook wel acute myeloïde leukemie of monocyten-leukemie genoemd. Het is de meest voorkomende vorm van leukemie bij volwassenen.

Diagnose. De diagnose van acute niet-lymfatische leukemie berust op een volledig bloedbeeld, differentiatie van de leukocyten en beenmergonderzoek. De arts zal ook naar bepaalde chromosoomafwijkingen zoeken die de diagnose kunnen helpen bevestigen of kunnen voorspellen hoe uw lichaam op de ziekte zal reageren. In sommige gevallen zal de arts ook een kleine hoeveelheid van de hersen- en ruggenmergvloeistof laten onderzoeken.

Hoe ernstig is acute niet-lymfatische leukemie? De aanvang van acute niet-lymfatische leukemie kan buitengewoon snel zijn. Zonder behandeling kan de ziekte binnen enkele weken tot de dood leiden. Door behandeling met combinaties van bepaalde geneesmiddelen (chemotherapie) kan vaak een remissie bereikt worden. Dit is een toestand waarin het lichaam geen tekenen van de ziekte meer vertoont. Bij meer dan 80 procent van de patiënten die een remissie bereiken, komen de verschijnselen echter weer terug. Dan moet weer een intensieve behandeling volgen als dat mogelijk is. Als na een eerste remissie aanvullende behandeling wordt gegeven, blijft 35 tot 40 procent van de mensen lange tijd ziektevrij.

Behandeling. Geneesmiddelen. Onder toezicht van de arts worden combinaties van verschillende cytostatica toegediend. Met antibiotica kunnen de bacteriële infecties, die een veel voorkomende complicatie zijn, behandeld of voorkomen worden. De arts zal een geschikt antibioticum kiezen op grond van de resultaten van bloed-, sputum- of urinekweken.

Andere behandelingen. Als een geschikte donor gevonden kan worden, kan, tijdens een remissie, een terugval of een tweede remissie, een beenmergtransplantatie verricht worden.

Bij chronische lymfatische leukemie is er sprake van een kwaadaardige vermenigvuldiging van de witte bloedcellen die lymfocyten heten. Deze vorm van leukemie komt het meest voor bij oudere volwassenen; 90 procent van de gevallen treedt op bij mensen die ouder zijn dan 50 jaar. De ziekte komt twee tot drie keer vaker bij mannen dan bij vrouwen voor. Deze geslachtsvoorkeur is bij deze vorm van leukemie meer uitgesproken dan bij de andere vormen.

Diagnose. Chronische lymfatische leukemie begint meestal sluipend; de verschijnselen ontwikkelen zich geleidelijk. De meeste gevallen worden ontdekt bij routine bloedonderzoek bij mensen zonder verschijnselen. Dit bloedonderzoek omvat een volledig bloedbeeld waarbij de differentiatie van de leukocyten dan naar verhouding veel lymfocyten laat zien.

Als de arts deze ziekte bij u heeft aangetoond, kan hij aanvullend onderzoek laten verrichten, waarmee vastgesteld kan worden om welke subgroep van lymfocyten het gaat. De uitkomst van dit onderzoek kan helpen voorspellen hoe snel of hoe langzaam de ziekte zal verergeren en hoe u behandeld zult moeten worden.

Hoe ernstig is chronische lymfatische leukemie? Het verloop van chronische lymfatische leukemie kan sterk variëren. Omdat bij deze vorm van leukemie sprake is van een overproductie van rijpe, goed functionerende witte bloedcellen, kunnen mensen met deze ziekte vele jaren overleven, zelfs zonder behandeling.

Bij andere mensen daarentegen verergert de ziekte sneller en zal vroege behandeling nodig zijn. Meestal helpt deze goed.

Behandeling. Als u geen klachten hebt kan de dokter ervoor kiezen u niet te behandelen en in plaats daarvan alleen uw toestand te vervolgen door geregeld bloedonderzoek.

Geneesmiddelen. Als de ziekte verder gevorderd is, wordt chemotherapie toegepast. Ook corticosteroïden, zoals prednison, kunnen gebruikt worden.

Operatieve behandeling. In zeldzame gevallen zal de milt verwijderd worden (splenectomie): als deze sterk vergroot is of als er problemen met de afweer zijn opgetreden die niet op behandeling met geneesmiddelen reageren.

Acute lymfatische leukemie is een vorm van kanker waarbij er een overproductie is van onrijpe witte bloedcellen die lymfoblasten heten (deze cellen zouden onder normale omstandigheden lymfocyten geworden zijn). De ziekte wordt daarom ook wel acute lymfoblasten-leukemie genoemd. Acute lymfatische leukemie wordt vooral bij kinderen gezien.

Diagnose. De verschijnselen van acute lymfatische leukemie kunnen plotseling optreden of al weken of maanden aanwezig zijn voordat de diagnose wordt gesteld. Als de huisarts vermoedt dat u deze ziekte hebt, zal hij bloedonderzoek laten doen, waaronder een volledig bloedbeeld met differentiatie van de leukocyten. Als de resultaten van dit onderzoek op acute lymfatische leukemie wijzen, wordt beenmergonderzoek verricht. Hierbij wordt bekeken of er zich veel blasten in het beenmerg bevinden.

In de meeste medische centra wordt aanvullend onderzoek verricht waarmee vastgesteld kan worden om welke subgroep van lymfoblasten het gaat. Dit en ander onderzoek van de leukemie-cellen kan de arts helpen de ziekte in kaart te brengen en de meest geschikte behandeling te kiezen.

Hoe ernstig is acute lymfatische leukemie? Zonder behandeling leiden de bloedingen en infecties binnen enkele maanden tot de dood. Voordat de huidige behandelmethoden waren ontwikkeld was dit het onvermijdelijke verloop van de ziekte. Tegenwoordig echter, is de behandeling van deze vorm van leukemie een van de grote succesverhalen van de behandeling van kanker bij kinderen tussen twee en tien jaar oud.

Hoe jonger iemand is ten tijde van de diagnose en hoe minder witte bloedcellen hij heeft, des te groter is de kans op genezing. Met de juiste combinatie van cystostatica duurt bij 70 procent van de kinderen een complete remissie vijf jaar na ontdekking van de ziekte nog voort. Het grootste deel van deze kinderen is waarschijnlijk genezen. Voor oudere kinderen en volwassenen is de prognose echter niet zo goed; slechts ongeveer 20 procent heeft een lange overlevingsduur. Het resultaat is ook afhankelijk van welke subgroep van lymfoblasten aanwezig is.

Behandeling. Geneesmiddelen. De behandeling van acute lymfatische leukemie bestaat uit drie of vier fasen.

Eerst wordt een poging gedaan remissie te bereiken, gewoonlijk door toediening van een combinatie van cytostatica. Door combinaties van geneesmiddelen te gebruiken wordt de uitwerking ervan op de leukemiecellen tot het uiterste vergroot. Ook kunnen cytostatica, zoals methotrexaat, in de hersen- en ruggenmergvloeistof worden ingespoten. Helaas kunnen ongewenste bijwerkingen wel problemen veroorzaken omdat sommige van deze geneesmiddelen de functie van het beenmerg, het afweersysteem en andere organen verstoren. Bovendien vertragen sommige cytostatica tijdelijk de groei bij kinderen, maar gewoonlijk halen deze kinderen de groei weer in nadat de behandeling beëindigd is.

Ten tweede, als remissie bereikt is, kan de behandeling met methotrexaat worden voortgezet terwijl tevens bestraling van het centraal zenuwstelsel kan worden aanbevolen. Deze behandelmethode heeft tot doel de kankercellen te vernietigen die in het centraal zenuwstelsel kunnen sluimeren, buiten het bereik van geneesmiddelen die via de mond (oraal) of direct in de bloedbaan (intraveneus) worden toegediend. Als ze niet vernietigd worden kunnen deze cellen later een terugval veroorzaken.

Sommige mensen krijgen tijdens een remissie aanvullende kuren van chemotherapie, soms met verschillende geneesmiddelen, in de hoop ook de laatste overlevende leukemiecellen te verwijderen.

Tenslotte kan onderhoudsbehandeling ervoor zorgen dat de remissie blijvend is. Onderhoudsbehandeling houdt in dat gedurende enkele jaren vrij lage doses cytostatica worden gegeven.

Andere behandelingen. Soms wordt beenmergtransplantatie uitgevoerd, na een terugval of bij mensen van wie men denkt dat ze een grote kans hebben op een terugval.


Relevante artikelen

Nog geen reacties geplaatst, wees de eerste.



Geef een reactie

Je e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

MEDISCH VOORBEHOUD

De informatie op Menselijk Lichaam is géén medisch advies. Neem bij twijfel over gezondheid, behandeling of medicijnen altijd contact op met een arts, specialist of apotheker.

Meer informatie

Meld je aan voor de nieuwsbrief

Met het laatste nieuws en gezonde tips