Sjögren-syndroom

Het Sjögren-syndroom is een auto-immuunziekte (ziekte waarbij het afweersysteem het eigen lichaam aantast) die men rangschikt onder de groep bindweefselziekten. De ziekte uit zich door een ontsteking van de traan- en speekselklieren, waardoor delen van het klierweefsel vernietigd worden. Ook andere plaatsen van het lichaam met een uitwendige afscheiding, zoals de huid, de grote luchtwegen, de slokdarm, de maag en de schede kunnen aangetast raken.

Het syndroom komt voor als een op zichzelf staande chronische ziekte, maar kan ook voorkomen in combinatie met reumatische ziekten zoals systemische lupus erythematodes (ontstekingachtige ziekte van huid en/of ingewanden), reumatoïde artritis (chronische gewrichtsontsteking) of sclerodermie (verharding en verdikking van de huid en/of bindweefsel van andere organen zoals hart, longen, nieren en slokdarm).

Het syndroom van Sjögren kan in principe iedereen op elke leeftijd treffen, doch openbaart zich dikwijls in de periode van het veertigste tot het zestigste levensjaar. Vrouwen krijgen het tienmaal zo vaak als mannen. Een veel voorkomende oogklacht is het gevoel alsof er een zandkorreltje in het oog zit. Ook klagen deze patiënten wel over overgevoeligheid voor licht, wind, rook en over een afnemend gezichtsvermogen. Sjögren-patiënten hebben in ieder geval te weinig traanvocht. Traanvocht is in een dunne film op het oppervlak van het oog gespreid en beschermt de buitenkant van het oog tegen uitdroging en infecties. Bij het syndroom van Sjögren produceren de traanklieren nagenoeg geen traanvocht meer. Zonder behandeling raken het hoornvlies en oogbindvlies daardoor op den duur ontstoken.

Het is dus zaak de overgebleven traanproduktie door de zieke traanklieren zoveel mogelijk te stimuleren. Patiënten met het Sjögren-syndroom krijgen broomhexine voorgeschreven om van hun droge mond en droge ogen af te komen. Broomhexine is een medicijn dat de speekselklieren aanzet tot extra speekselvorming. Ook schrijven oogartsen nogal eens hulpmiddelen voor zoals ‘kunsttranen’ om het hoornvlies en het oogbindvlies steeds vochtig te houden en voor mechanische beschadiging te behoeden. Om te zorgen dat de hoeveelheid traanvocht op het oog blijft zitten en niet via de traanbuisjes meteen wegloopt, worden de traanbuisjes wel eens dichtgebrand. In plaats van kunsttranen in de vorm van oogdruppels is er ook een oogstaafje in de handel, Lacrisert geheten.

Het is een staafvormig, in water oplosbaar oogpreparaat zo groot als een hagelslag korrel dat vijf milligram hydoxypropylcellulose bevat. Men moet het elke dag zelf met behulp van een speciale applicator in de omslagplooi van het onderste ooglid aanbrengen.

Het smeert en beschermt het oog. Eén of twee staafjes per dag in elk oog is doorgaans afdoende. Niet iedereen ervaart deze toediening als prettig. De gelvorm van Vidisept verdient dan de voorkeur. Voor mensen die toevallig allergisch zijn voor hyprolose is Lacrisert niet bruikbaar. Het Sjögren-syndroom is niet te genezen. Men kan alleen de klachten zo veel mogelijk proberen te verlichten. Homeopathische middelen en acupunctuur helpen niet tegen deze ziekte. Patiënten met het Sjögren-syndroom zijn meestal onder behandeling van een internist, reumatoloog en een oogarts.