Wat is de oorzaak van een beroerte

De verschijnselen van een beroerte ontstaan plotseling wanneer een bepaald deel van de hersenen tijdelijk onvoldoende zuurstof met het bloed krijgt toegevoerd.

Het proces dat eraan ten grondslag ligt, kan reeds jaren bestaan, maar op het moment van de beroerte wordt een kritische grens overschreden. Dit is bijvoorbeeld het geval bij aderverkalking. Het is ook mogelijk dat een stukje van een verkalkt bloedvat loslaat en verderop een bloedvat geheel afsluit. Hetzelfde kan gebeuren als een bloedstolsel vanuit het hart ergens in een bloedvat van de hersenen tot stilstand komt. Er wordt dan gesproken van een embolie. Met het klimmen der jaren kan de elasticiteit van de bloedvaten van de hersenen verminderen, waardoor ze bij een toegenomen behoefte onvoldoende kunnen uitzetten.

Ten slotte kan bij een erg hoge bloeddruk een bloedvat springen waardoor een hersenbloeding ontstaat. Het is gewoonte om tegenwoordig niet meer van een beroerte te spreken maar van een CVA (cerebro-vascular-accident: ongeluk in bloedvat van de hersenen). Wanneer een CVA een vitaal hersendeel, bijvoorbeeld het ademhalingscentrum, betreft, kan dit catastrofaal verlopen.

Kunnen de gevolgen van een beroerte verdwijnen?

Voor het belangrijkste deel hangt dit af van de oorzaak van de beroerte en de mate waarin schade is aangericht.

Als de oorzaak een uitgebreide vernauwing van de bloedvaten in de hersenen is bij een hoge bloeddruk, moeten de bloeddoorstroming van de hersenen gewaarborgd en de bloeddruk goed geregeld worden. Als er één bloedvat afgesloten wordt, is het mogelijk deze blokkade op te heffen of te overbruggen door middel van een zogenaamde by-pass- operatie.

Als de beroerte veroorzaakt wordt door een hersenbloeding en deze bloedmassa op hersencellen drukt waardoor deze niet goed functioneren, is het mogelijk chirurgisch in te grijpen. Als de druk eraf is, kunnen sommige verloren gegane functies weer terugkomen.

Meestal is er echter weinig medisch ingrijpen mogelijk. De aangerichte schade is niet meer ongedaan te maken. Als hersencellen eenmaal afgestorven zijn, worden ze niet meer vervangen door nieuwe. Alleen tijdelijk uitgeschakelde cellen kunnen later weer gaan functioneren.

De meerderheid van de patiënten met een beroerte zal dus zo snel mogelijk moeten proberen te leren leven met hun handicap. Het optimaal gebruik maken van de overgebleven mogelijkheden is hierbij van het grootste belang. Door snel te gaan oefenen onder leiding van een fysiotherapeut kan veel bereikt worden. Wanneer de spraak ook voor een deel is uitgevallen, is het erg belangrijk dat onder leiding van een logopedist toch weer geprobeerd wordt te praten.

Veel functies kunnen na maanden en zelfs na één of twee jaar nog gedeeltelijk terugkomen. Echter alleen met optimale inzet van patiënt en begeleiders.

Waarom raken sommige mensen na een beroerte halfzijdig verlamd?

De hersenen vormen het controlecentrum van het lichaam. Er zijn bepaalde delen die voor de beweging zorgen, andere zorgen voor de verwerking van gevoelsprikkels of bijvoorbeeld voor het regelen van de lichaamstemperatuur. De hersenen zijn verdeeld in een linker-en rechterhelft. Vanuit de linkerhelft gaan opdrachten naar de spieren van de rechter lichaamshelft, vanuit de rechter hersenhelft naar het linker lichaamsdeel. Wanneer door een CVA hersencellen in de linker hersenhelft worden uitgeschakeld, zal de verlamming rechts aanwezig zijn en kunnen de spieren links gewoon gebruikt worden.

Het gebeurt ook wel eens dat niet alle spieren aan één lichaamshelft verlamd zijn. Dit komt dan omdat slechts een beperkt deel van de hersenen is aangetast. De schade die wordt aangericht, hangt dus alleen af van het hersendeel dat onvoldoende doorbloed is geweest. Vandaar dat er zoveel verschillende beroertes bestaan.

Hoe komt het eigenlijk dat sommige mensen na een beroerte niet meer kunnen praten?

Niet iedereen met een beroerte heeft het vermogen om te praten verloren. Het grootste deel van de mensen heeft het spraakcentrum liggen in de linker hersenhelft. Als er sprake is van een rechts-zijdige verlamming, is de kans dus aanwezig dat er ook spraakstoornissen zullen optreden. Bij een klein aantal mensen, de linkshandigen, ligt het spraakcentrum rechts.

Een kleine gelukkige groep heeft spraakcentra in beide hersenhelften, zodat uitval van één helft minder gevolgen voor hen hoeft te hebben.