Waarom heeft iemand een stoma nodig?

Wist je dat Nederland zo’n 38.000 mensen telt die een stoma dragen? Er zijn dus duizenden mensen die om uiteenlopende redenen een stoma hebben. Maar wat is een stoma precies? Wanneer krijgt iemand een stoma? En is een stoma voor altijd?

Elk jaar krijgen zo’n 7000 mensen een blijvende of tijdelijke stoma. Dit hulpmiddel wordt aangelegd als urine of ontlasting niet op de natuurlijke manier het lichaam kan verlaten.

Wat is een stoma?

Het wordt stoma is afkomstig uit het Grieks. Het betekent opening of mond. Een stoma is een gaatje dat in de buik is gemaakt van je eigen darmweefsel waar urine of ontlasting uitkomt dat wordt opgevangen door een stomazakje dat op de buik is aangebracht.

Geen ziekte

In tegenstelling tot wat veel mensen denken, is een stoma geen ziekte. Het is juist een verandering om klachten te verminderen en je levenskwaliteit te verbeteren. Dankzij de aanleg van een stoma kunnen veel klachten verdwijnen of worden voorkomen. Dit kan de kwaliteit van je leven flink verbeteren.

Hoe ziet een stoma eruit?

Een stoma is rood en voelt aan zoals de binnenkant van je wang. De stoma bevat geen zenuwuiteinden. Dit betekent dat je er weinig tot niets van voelt. Er zitten wel kleine bloedvaatjes in een stoma. Vooral in het begin kan het bij de verzorging of bij stoten wat gaan bloeden.

Wanneer is een stoma nodig?

Er zijn twee vormen van een stoma. Dit zijn een urinestoma en een darmstoma. Er zijn verschillende redenen waarom iemand een urine- of een darmstoma nodig heeft.

Wanneer krijg je een urinestoma?

Je krijgt een urinestoma als de urine het lichaam niet meer kan of niet meer mag verlaten via de natuurlijk weg. Dit kan het geval zijn bij een van de volgende aandoeningen:

• Een aangeboren afwijking, zoals spina bifida (open ruggetje)
• Kanker, zoals blaaskanker
• Incontinentie
• Een chronische blaasontsteking
• Een aandoening waarbij het zenuwstelsel is aangetast, zoals een dwarslaesie of multiple sclerose

Wanneer krijg je een darmstoma?

Je krijgt een darmstoma als de ontlasting het lichaam niet meer op de natuurlijke manier kan of mag verlaten. Dit kan het geval zijn bij een van de volgende aandoeningen:

• Een chronische darmontsteking, oftewel een inflammatoire darmziekte waarbij het darmslijmvlies ontstoken is, zoals de ziekte van Crohn of Colitis Ulcerosa
• Darmkanker
• Een aangeboren afwijking, zoals een neurologische stoornis van de endeldarm of de afwezigheid van een anus
• Darmpoliepen
• Slecht functionerende darmen
• Incontinentie
• Lekkage van een darmnaad

Hoe lang moet een stoma blijven zitten?

Een stoma kan blijvend of tijdelijk zijn. Dit is weer afhankelijk van de reden waarom je een stoma krijgt. Een tijdelijke stoma kan nodig zijn om een ontstoken darmdeel rust te geven, zodat de ontsteking goed kan genezen. Verder kan een tijdelijke stoma ook worden aangelegd om een operatiewond te laten genezen. Na een aantal maanden wordt de stoma verwijderd en kan de ontlasting het lichaam weer op de natuurlijke manier verlaten.

Een blijvende stoma is noodzakelijk als een aandoening de normale darmfunctie belemmerd of als de rectumspieren verwijderd zijn of niet meer goed werken.

Hoe wordt een stoma aangelegd?

Een stoma wordt via een kijkoperatie of een buikoperatie aangelegd. Hierbij word je onder volledige narcose gebracht. Hoe en waar op het lichaam de stoma wordt aangelegd, hangt af van de reden waarom een persoon een stoma nodig hebt.

De aanleg van een darmstoma

Bij het aanleggen van een darmstoma (colostoma of een ileostoma) wordt het uiteinde van de darm dat de stoma moet gaan vormen door een kleine opening in de buikwand naar buiten gebracht. Daarna wordt het kleine stukje darm dubbelgevouwen. Vervolgens wordt de stoma in de buikwand vastgehecht en plakt de arts er een doorzichtig stomazakje op. In dit zakje wordt de ontlasting opgevangen.

De aanleg van een urinestoma

Bij een urinestoma, oftewel een urostoma, wordt een stukje darm van twaalf tot vijftien centimeter vrijgemaakt. Daarna worden de urineleiders in het vrijgemaakte stuk darm geplaatst. Het uiteinde van de darm wordt dan door een opening in de buikwand naar buiten toe geleid en aan de buikhuid vastgemaakt. Door de aanleg van de urinestoma loopt er steeds een urinestroom vanuit de nieren door de urineleiders naar het stukje darm en vervolgens naar buiten in het plastic opvangzakje.

Waar wordt een stoma in het lichaam geplaatst?

De plek waar de stoma op het lichaam wordt geplaatst, is weer afhankelijk van het soort stoma. Een darmstoma kan zich zowel aan de rechter- of linkerkant van je buik bevinden. Bij de aanleg van een stoma houdt de chirurg rekening met je mobiliteit, buikplooien, handfunctie, het gezichtsvermogen en de plaats van de broekband. Hierdoor staat de stoma het dagelijks functioneren zo min mogelijk in de weg. Een urinestoma wordt meestal rechts onder op de buik geplaatst.

Wat gebeurt er na de aanleg van een stoma?

Nadat de operatie is uitgevoerd, kijkt de stomaverpleegkunde wat het meest geschikte stomamateriaal is voor je. Dit kan materiaal kan je zelf online bestellen bij een gespecialiseerde leverancier van medische hulpmiddelen, zoals BENU Direct. Verder leert verpleegkundige je na de operatie ook hoe je je stoma moet verzorgen, het stomazakje moet vervangen en hoe je de huid rondom de stoma schoonmaakt.

De eerste drie maanden na de operatie kan de stoma er anders uitzien. Zo is deze de eerste dagen na de operatie rood en gezwollen. De zwelling verdwijnt na een aantal dagen en de stoma krimpt dan. Na zo’n drie maanden zal de omvang constant zijn.

Welke complicaties kunnen er optreden na de aanleg van een stoma?

Net zoals bij elke operatie, kleven er risico’s aan de aanleg van een stoma. Er kunnen algemene of specifieke complicaties optreden.

Algemene complicaties

Algemene complicaties zijn complicaties die na elke operatie kunnen optreden. Dit zijn:

• Een nabloeding
• Een infectie
• Een ontsteking
• Trombose
• Een longontsteking

Specifieke complicaties

Na de aanleg van een stoma kunnen de onderstaande specifieke complicaties voorkomen:

• Een stomabreuk, oftewel parastomale hernia: hierbij is de buikwand groter dan normaal het geval is. Er komt dan een groter stuk darm doorheen, waardoor er een bult naast de stoma ontstaat.
• Een verminderde bloedtoevoer naar de stoma: als de opening te nauw is, stroomt er te weinig bloed naar de stoma. Bij een ernstige afsluiting zal iemand opnieuw geopereerd moeten worden.
• Een vernauwing van de stoma: deze complicatie kan op de lange termijn ontstaan. De ontlasting kan dan niet meer goed door de opening heen.

Wanneer de arts waarschuwen als je een stoma draagt?

Als jij of iemand anders in je omgeving een stoma draagt, is het verstandig om een arts te waarschuwen bij de volgende klachten:

• Aanhoudende hoge koorts
• Aanhoudende misselijkheid
• Aanhoudend overgeven
• Toename van pijn
• Zwelling van de stoma
• Verkleuring van de stoma
• Aanhoudende verstopping
• Bloed in het stomazakje

Heb je stomamateriaal nodig?

Krijg je een stoma? Of heb je een stoma en heb je stomamateriaal nodig? Dan kan het ook makkelijk online geregeld worden bij BENU Direct. Dit is een leverancier in medische hulpmiddelen. BENU Direct biedt je een deskundig advies op maat en levert je bestelling bij je thuis af in een discrete verpakking. De declaratie wordt direct naar je zorgverzekeraar gestuurd.