Hartcatheterisatie

Catheter is het medische woord voor een buisje of slangetje dat in het lichaam wordt ingebracht. Bij een hartcatheterisatie wordt dus een speciaal buisje in het hart gebracht.

Met deze methode werd voor het eerst geëxperimenteerd, toen de Duitse chirurg Werner Forssmann (1904-1979) de methode op zichzelf toepaste. Forssmann en de Franse internist André Cournand (geboren 1895) hebben de hartcatheterisatie daarna verder ontwikkeld en ontvingen daarvoor in 1956 de Nobelprijs voor de geneeskunde.

Tegenwoordig bestaan er vele soorten catheters die voorgevormd, draai en vormbestendig zijn. Met behulp van catheters in combinatie met röntgenopnamen en andere onderzoekmethoden, kan men het hart en de hartfuncties zeer nauwkeurig onderzoeken.

Wat kan men door hartcatheterisatie vaststellen?

Met hartcatheterisatie kunnen de grote bloedvaten rond het hart en het inwendige van het hart onderzocht worden. Deze methode maakt het mogelijk de verschillende delen van het hart, hun ligging en omvang te beoordelen en eventuele defecten aan te tonen.

Bovendien kan men de druk in de hartholtes en in de grote vaten rond het hart, evenals de stroom in de grote en kleine circulatie meten. Verder krijgt men de mogelijkheid het volume van de hartkamers te beoordelen en chemische metingen in het bloed uit te voeren, die het zuurstof- en kooldioxydegehalte in de verschillende delen van het hart weergeven.

Wanneer wordt een hartcatheterisatie uitgevoerd?

Hartcatheterisatie wordt vooral uitgevoerd om aangeboren of verworven hartafwijkingen en gebreken, bijvoorbeeld een afwijking van de hartkleppen of een hartinfarct, aan te tonen en de omvang ervan te bepalen. Bovendien levert het onderzoek belangrijke gegevens, waardoor de arts beter in staat is te beoordelen, of een hartoperatie verricht kan worden.

Via de hartcatheter kan men ook contrastmiddel in de hartkamers en de grote vaten inspuiten, om aansluitend een röntgencontrastfoto (angiocardiogram) te verkrijgen. Met een balloncatheter kan men proberen vernauwde vaten te verwijden en bloedstolsels (thrombus vorming) in het hart en in de grote vaten te verwijderen.

Hoe wordt een hartcatheterisatie uitgevoerd?

Voor catheterisatie van de rechter harthelft wordt de hartcatheter via een vene, meestal de armvene, maar soms ook de vene in de lies en via de bloedvaten naar de hartholtes geschoven. Via de rechter hartkamer kan men ook de longarteriën bereiken.

Voor de catheterisatie van de linker harthelft wordt de hartcatheter in een arm of beenarterie gebracht en vervolgens opgeschoven. De linker harthelft kan echter ook vanuit de rechter hartboezem door een punctie van het harttussenschot bereikt worden. Door catheterisatie van de linker harthelft is het ook mogelijk de kransslagaderen te beoordelen. Daarbij worden de verschillende delen en vaten van het hart gecontroleerd.

Alle gegevens worden door speciale apparatuur vastgelegd en verwerkt. Een elektromanometer bijvoorbeeld meet de bloeddruk; door contrastopnamen kunnen de stroomweerstand en het circulerend volume van het bloed op verschillende plaatsen gemeten worden. Vervolgens worden alle verzamelde gegevens geëvalueerd. Op grond van de uitslagen wordt ten slotte besloten, welke therapie ingesteld moet worden.

Is een hartcatheterisatie gevaarlijk?

In zeldzame gevallen kan de catheter beschadiging veroorzaken, bijvoorbeeld van de hartkleppen. Bij catheterisatie van de rechter harthelft kunnen hartritme stoornissen optreden, en men loopt het risico dat tengevolge daarvan longoedeem of een longembolie ontstaat. Bij catheterisatie van de linker harthelft kan soms bloed en lucht tussen het long en het borstvlies (de pleura holte) terechtkomen.

Ook het hartzakje kan erdoor beschadigd worden. Ondanks deze risico’s is hartcatheterisatie noodzakelijk om hartaandoeningen nauwkeurig te kunnen diagnostiseren.