Geestelijk gehandicapten

Het is moeilijk een definitie te geven van de term geestelijke handicap. Voor sommigen duidt deze term op de beperkingen van de ernstig geestelijk gestoorden, terwijl anderen er juist de handicap van een persoonlijk probleem onder verstaan. Hier worden twee categorieën problemen besproken die tot een geestelijke handicap kunnen leiden. De eerste is de vertraagde geestelijke ontwikkeling of zwakzinnigheid. De tweede is de geestelijke handicap die wordt veroorzaakt door een lichamelijk letsel.

Zwakzinnigheid

Iemand die lijdt aan zwakzinnigheid heeft meestal vanaf zijn geboorte een lage intelligentie. Het IQ* is het met leeftijd samenhangende intelligentiepeil. Het gemiddelde IQ is 100 voor elke afzonderlijke leeftijdsgroep.

De ernst van de handicap is omgekeerd evenredig met de hoogte van het IQ. Er wordt gesproken van een lichte handicap bij een IQ van ongeveer 80-60, een matige bij een IQ van 60-40, terwijl een IQ van minder dan 40 op ernstige zwakzinnigheid duidt.

Maar zwakzinnigheid hangt af van meer factoren dan alleen het IQ; van werkelijk belang is hoe iemand zich handhaaft in de maatschappij. Iemand met een IQ van 75 bijvoorbeeld zou misschien best eenvoudig werk kunnen verrichten, hoewel hij wel moeite zou hebben met het invullen van formulieren. Een ander met hetzelfde IQ is misschien ernstiger gehandicapt door gedragsproblemen zoals gewelddadige of agressieve impulsen. De persoonlijkheid is in deze even belangrijk als de behaalde score in een intelligentietest. In het algemeen kan deze vorm van zwakzinnigheid niet worden genezen, maar de ontwikkeling van de persoon kan worden verbeterd door de juiste scholing, opleiding en maatschappelijke steun.

Oorzaken van zwakzinnigheid

In de westerse landen wordt ongeveer 1 op de 300 mensen beschouwd als matig of ernstig geestelijk gehandicapt. In de meeste gevallen is de geestelijke handicap vanaf de geboorte aanwezig. De oorzaken blijven veelal onbekend; ongeveer 40% van deze geestelijk gehandicapten heeft ook een specifieke genetische (chromosomale) afwijking. De meest voorkomende vorm is het syndroom van Down of mongolisme, dat verantwoordelijk is voor 30% van alle geestelijke handicaps bij kinderen op schoolleeftijd. Mongolisme is te wijten aan een genetische afwijking van chromosoom 21 (er zijn 3 in plaats van 2 van deze chromomen). Kinderen met het syndroom van Down hebben zeer uiteenlopende geestelijke vermogens, maar ze zijn vrijwel allemaal op een of andere manier gehandicapt.

Een infectie of giftige stoffen die tijdens de zwangerschap aanwezig zijn, kunnen ook zwakzinnigheid veroorzaken. Rodehond (rubella) of een hoog percentage alcohol in het bloed van de moeder zijn hier voorbeelden van. Bovendien kan zwakzinnigheid in zo’n 20% van de gevallen te wijten zijn aan complicaties tijdens of omstreeks de tijd van de geboorte. Kinderen met deze handicap hebben vaak een achterstand (retardatie), doordat ze zich gewoonlijk langzaam ontwikkelen, telkens later dan de meeste andere kinderen ’mijlpalen’ bereiken als lopen, praten en zindelijkheid.

Het besef dat een kind geestelijk gehandicapt is kan pas na maanden of zelfs jaren doordringen. Als de ouders er een vermoeden van krijgen, hebben ze op verschillende gebieden hulp nodig. Ze moeten weten wat het gebrek van hun kind precies inhoudt, hoe het zich zal ontwikkelen en hoe het het gezinsleven zal beïnvloeden. Ze zouden ook moeten uitzoeken welke rechten ze hebben op uitkeringen, vergoedingen en diensten waarin de meeste westerse landen voorzien. Ook is het nuttig dat zij en hun kind in contact worden gebracht met andere gezinnen die in dezelfde situatie verkeren.

Het lijdt geen twijfel dat ouders een enorme invloed hebben op de manier waarop hun geestelijk gehandicapt kind zich ontwikkelt. Ze kunnen hierbij worden begeleid door artsen, leden van Medisch Opvoedkundige Bureaus (MOB) of andere deskundigen. Op deze manier kunnen ouders alles doen wat in hun vermogen ligt om hun kind optimale ontwikkelingskansen te geven. Ze beseffen al gauw dat de stereotype opvattingen, bijvoorbeeldd dat alle mongooltjes muzikaal of gelukkig zijn, nergens op berusten. Elke zwakzinnige is een individu met emoties, gevoelens en familietrekken en vergt een eigen benadering.

Scholing en volwassenheid

Geestelijk gehandicapte kinderen hebben per definitie een speciale scholing nodig en zullen een beschermd leven blijven leiden, misschien met eenvoudig geklasseerd werk. Toch is dit van groot belang omdat de desbetreffende persoon hierdoor tot bepaalde prestaties wordt gestimuleerd.

Veel landen komen terug van het idee van een langdurig verblijf in een inrichting en bepleiten herintegratie van alle geestelijk gehandicapten, behalve de moeilijkste gevallen. De ’normale’ mensen moeten ook worden opgevoed in dit proces. Ze moeten worden gestimuleerd om geestelijk gehandicapten te zien als mensen die zich bevinden aan een uiteinde van het spectrum van de geestelijke vermogens en niet als paria’s.

Verwonding en ziekte

Tot de tweede categorie problemen die kan leiden tot een geestelijke handicap behoren ziekte of verwondingen. Chronische psychose, manische depressie of ernstige neurose kunnen iemands geestelijke vermogens verstoren; zo ook seniele dementie. Vooral beroertes kunnen vaak een normaal mens tot een geestelijk gehandicapte maken met alle symptomen van zwakzinnigheid.

Mensen die door een verwonding of een ongeval een beschadiging oplopen, kunnen dezelfde symptomen vertonen als mensen die met een geestelijke handicap zijn geboren. Maar het slachtoffer van een beroerte kan ook verlamd raken en niet meer in staat zijn goed te praten, ook al is de intelligentie normaal. Dat er sprake is van ’normale hersenen in een slecht functionerend lichaam’ geldt waarschijnlijk vaker bij geestelijk gehandicapten dan men uit gemakzucht wel eens wil aannemen.


Relevante artikelen

Nog geen reacties geplaatst, wees de eerste.



Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

MEDISCH VOORBEHOUD

De informatie op Menselijk Lichaam is géén medisch advies. Neem bij twijfel over gezondheid, behandeling of medicijnen altijd contact op met een arts, specialist of apotheker.

Meer informatie

Meld je aan voor de nieuwsbrief

Met het laatste nieuws en gezonde tips