Hyperparathyroïdie

Klachten en verschijnselen
Hyperparathyroïdie kan aanvankelijk zonder verschijnselen verlopen, tenzij pijn optreedt als gevolg van nierstenen. In tijd van enkele jaren echter kunnen ontstaan:

– Nierstenen.
– Extreme moeheid.
– Toegenomen urineproductie en dorst.
– Spijsverteringsklachten of maagzweer.

Als door één of meer bijschildklieren te veel hormoon geproduceerd wordt, heet de ziekte die daar het gevolg van is, hyperparathyroïdie (de tegenovergestelde ziekte waarbij te weinig hormoon wordt gemaakt heet hypoparathyroïdie). Als er te veel parathyroïdhormoon in het lichaam circuleert, wordt het calciumgehalte overdreven hoog en het fosfaatgehalte laag.

In meer dan 80 procent van de gevallen is de oorzaak een klein gezwel in één van de bijschildklieren. In andere gevallen zijn alle vier de kliertjes vergroot en maken ze te veel hormoon. De gezwellen zijn gewoonlijk tot hun plaats beperkt en zaaien zelden of nooit uit naar andere organen.

Hoewel men ooit dacht dat deze kwaal zeldzaam was, komt hyperparathyroïdie regelmatig voor bij mensen van middelbare leeftijd. Bij vrouwen komt de afwijking ongeveer tweemaal zo vaak voor als bij mannen.

Diagnose:

Ongeveer de helft van de mensen met hyperparathyroïdie heeft geen klachten. De diagnose komt eerder tot stand door routinematig bloedonderzoek waarbij het calciumgehalte te hoog blijkt te zijn, dan door het zoeken naar de oorzaak van bepaalde klachten. Bloedonderzoek waaruit een buitensporig hoog calcium- en parathyroïdhormoongehalte blijkt, suggereert het bestaan van hyperparathyroïdie. Vaak wordt de diagnose bijna bij toeval gesteld en worden de abnormaal hoge calcium- en parathyroïdhormoonwaarden gevonden tijdens routine-onderzoek wegens een andere ziekte. Een laag fosfaatgehalte in het bloed is ook suggestief voor deze ziekte.

Directe bepaling van het parathyroïdhormoon in het bloed kan de diagnose helpen bevestigen. Bij hyperparathyroïdie kan het innemen van grote hoeveelheid vitamine D het calciumgehalte in het bloed doen stijgen (hypercalcemie).

Als de aanzet voor de diagnose is gegeven, wordt aan de patiënt gevraagd of hij soms grote hoeveelheden vitamine D gebruikt. Het gebruik van bepaalde diuretica (plastabletten), thiaziden genaamd, kan ook een stijging van het calcium veroorzaken. Er zou ook een echo-onderzoek (met ultrageluid) van de schildklierstreek kunnen worden gedaan in een poging gezwellen van de bijschildklier te lokaliseren. Een afwijking die sarcoïdose heet kan ook een verhoogd calciumgehalte veroorzaken en moet worden uitgesloten om de diagnose hyperparathyroïdie te kunnen stellen. Sommige kankergezwellen van long, borst of andere organen produceren soms een stof die sterk lijkt op parathyroïdhormoon en die ook het calciumgehalte van het bloed verhoogt.

Hoe ernstig is hyperparathyroïdie?

In sommige gevallen is geen behandeling nodig en zal de dokter de toestand blijven controleren. De werking van de nieren zal nauwlettend moeten worden gecontroleerd om te zien of er nierstenen ontstaan en of de nieren hun uitscheidingsfunctie normaal blijven behouden. Op lange termijn bestaat er gevaar voor de botten: te veel calcium in het bloed betekent dat veel van dit mineraal wordt onttrokken aan het bot, dat de voorraadplaats van calcium in het lichaam is. De botverandering wordt echter maar zelden een probleem, omdat het optreden van nierstenen of achteruitgang van de nierfunctie een poging tot operatieve verwijdering van de tumor noodzakelijk maakt, vóór het skelet in ernstige mate is aangedaan. Een enkele keer heeft een patiënt een maagzweer en hyperparathyroïdie.

Behandeling.

Een chirurg met ervaring in de bijschildklierchirurgie zal in de meeste gevallen in staat zijn de tumor te vinden en te verwijderen. Als het gezwel niet op de gebruikelijk plaats van de bijschildklier wordt gevonden, kan een meer bewerkelijke techniek nodig zijn om de tumor te vinden en kan zelfs operatief onderzoek van de streek achter het borstbeen (sternum) nodig zijn.