Q-koorts

Wereldwijd komt de infectieziekte Q-koorts voor. Vanaf 2007 is Nederland serieus in aanraking gekomen met Q-koorts. Het aantal ziektegevallen liep in de jaren 2008 en 2009 op tot meer dan 2.000 gevallen per jaar. In totaal is er bij meer dan 4.000 mensen officieel Q-koorts vastgesteld, waarbij de infectieziekte heeft geleid tot 25 officiële sterfgevallen. Maar wat is Q-koorts nu eigenlijk? En is er, alhoewel de epidemie al enkele jaren achter de rug lijkt te zijn, nog altijd gevaar op besmetting?

Wat is Q-koorts?

Q-koors is een zogenaamde zoönose, dat wil zeggen een infectieziekte die overdraagbaar is van dier op mens. Q-koorts wordt veroorzaakt door de bacterie Coxiella burnetii. Deze bacterie komt bij heel veel dieren voor, maar voornamelijk bij (wilde) knaagdieren en landbouwdieren, zoals geiten, schapen en koeien. Ook honden, katten en vogels kunnen de bacterie bij zich dragen – dieren waarmee de mens vaak in aanraking komt.

Besmetting

In vrijwel alle gevallen van menselijke besmetting met Q-koorts, is er sprake van een besmetting van landbouwdier op mens. Stofdeeltjes die de actieve bacterie bevatten, worden door de mens ingeademd en kunnen Q-koorts veroorzaken. Ook kunnen mensen besmet raken door het drinken van rauwe melk, waarin de bacterie zich kan bevinden. Het is niet mogelijk dat mensen elkaar besmetten met Q-koorts.

Het is lastig om preventief te handelen om besmetting te voorkomen. Dit komt omdat de bacterie die Q-koorts veroorzaakt, via de lucht (stofdeeltjes) wordt verplaatst. Zo kan de bacterie zich soms wel kilometers ver verplaatsen. De preventieve maatregelen liggen bij de overheid en bij de sector waarin gewerkt wordt met landbouwdieren. Sinds de uitbraak in 2007, zijn hiervoor strenge voorschriften.

Symptomen

Een besmetting met de bacterie Coxiella burnetii hoeft niet altijd te leiden tot ziekteverschijnselen. Het is voor de mens mogelijk om de bacterie bij zich te dragen, zonder dat dat tot ziekte leidt. Q-koorts kent een incubatietijd van tien tot veertig dagen. Mensen met een verminderde weerstand en (hoog)zwangere vrouwen lopen een verhoogd risico op het verkrijgen van de infectieziekte.

Op veel aspecten zijn de symptomen van Q-koorts vergelijkbaar met gewone koorts: kouderillingen, spierpijn, (veel) hoofdpijn, veel zweten, een sterk verminderde eetlust, koorts, misselijkheid, braken en diarree kunnen aanwijzers zijn voor de infectieziekte. Ook kan een longontsteking zich voordoen. Een verlaagde hartslag en een ontsteking van de hartkleppen zijn ook mogelijke symptomen van Q-koorts.

Behandeling

De bacterie die Q-koorts veroorzaakt, kan soms jarenlang in het menselijk lichaam actief blijven. Soms is er zelfs sprake van chronische Q-koorts. Dat kan leiden tot langdurige klachten en jarenlange behandeling, al zijn de ziekteverschijnselen in verreweg de meeste van de gevallen het meest intensief gedurende de eerste drie weken.

Een antibioticabehandeling is noodzakelijk; in de meeste gevallen gaat het om een doxycyclinekuur gedurende (minimaal) twee weken. In geval van intoleratie voor deze vorm van antibiotica, kan ook geopteerd worden voor moxifloxacine. De exacte behandeling dient altijd in overleg te gaan met uw behandelend arts.

Test

In de jaren vanaf 2007 is er in Nederland een serieuze uitbraak geweest van Q-koorts. Om vast te kunnen stellen of mensen besmet zijn geraakt, is vanaf medio december 2014 een Q-koortstest beschikbaar. In Oss en Voerendaal kunnen mensen zich voor €114,- laten prikken, om zodoende vast te kunnen stellen of zij met Q-koorts te maken hebben gehad.