Gebit

Het volledige gebit van een volwassene bestaat uit 32 elementen: 8 snijtanden, 4 hoektanden, 8 valse kiezen (praemolaren) en 12 echte kiezen (molaren).
Opbouw van de tand: van buitenaf ziet men alleen de kroon (corona dentis), die ongeveer een derde deel vormt van de hele tand. Het korte gedeelte dat daarop aansluit en door tandvlees omgeven is, heet tandhals (collum dentis). De tandwortel (radix dentis) steekt in een uitsparing in het kaakbeen (alveolus). Terwijl de snijtanden en valse kiezen een enkelvoudige wortel hebben, hebben de echte kiezen twee of drie wortels. De tanden en kiezen bestaan in hoofdzaak uit het op bot gelijkende tandbeen (dentine); de kroon is omgeven door email, de hardste in het menselijk lichaam aanwezige substantie; de wortel is omgeven door het minder harde tandcement. Zenuwen en bloedvaten (pulpa) komen door een smal wortelkanaal uit de kaak in de tand; zo staat het vaat- en zenuwstelsel in het gebit in verbinding met dat van het lichaam.

De tanden ontwikkelen zich uit de tandknoppen, die in aanleg al vroeg in het embryo aanwezig zijn. Het eerst komen de middelste snijtanden door, ongeveer in de periode tussen de derde en negende maand na de geboorte. Een kind zal na ongeveer 1 jaar 6 tanden hebben, na 11/2 jaar 12 tanden en kiezen, na 2 jaar 16, en na 2l/2 jaar 20. Het later doorkomen van de tanden is meestal geen reden tot bezorgdheid.

Gebit

Rond de leeftijd van 6 jaar begint het uitvallen van de melktanden; tegelijkertijd verschijnen de eerste blijvende ‘6 jaar-molaren’, vier kiezen die vele jaren lang het grootste deel van het kauwen voor hun rekening nemen. Gedurende de volgende 6 tot 8 jaar worden de elementen van het melkgebit achtereenvolgens door blijvende tanden en kiezen vervangen.
Ten slotte breken tussen het 17e en 25e levensjaar (vaak ook veel later) de 4 derde molaren (verstandskiezen) door. Vaak staan zij zo ongunstig dat zij getrokken moeten worden.

Het volledige gebit van een volwassene bestaat uit 32 elementen: 8 snijtanden, 4 hoektanden, 8 valse kiezen (praemolaren) en 12 echte kiezen (molaren). Opbouw van de tand: van buitenaf ziet men alleen de kroon (corona dentis), die ongeveer een derde deel vormt van de hele tand. Het korte gedeelte dat daarop aansluit en door tandvlees omgeven is, heet tandhals (collum dentis). De tandwortel (radix dentis) steekt in een uitsparing in het kaakbeen (alveolus). Terwijl de snijtanden en valse kiezen een enkelvoudige wortel hebben, hebben de echte kiezen twee of drie wortels. De tanden en kiezen bestaan in hoofdzaak uit het op bot gelijkende tandbeen (dentine); de kroon is omgeven door email, de hardste in het menselijk lichaam aanwezige substantie; de wortel is omgeven door het minder harde tandcement. Zenuwen en bloedvaten (pulpa) komen door een smal wortelkanaal uit de kaak in de tand; zo staat het vaat- en zenuwstelsel in het gebit in verbinding met dat van het lichaam.

Functie van het gebit

Het gebit dient in de eerste plaats voor het vermalen van het voedsel, waarbij de voedselbrij met speeksel gemengd wordt, en is op die manier onderdeel van het spijsverteringsstelsel. Daarnaast is het gebit van belang voor de spraak.

Aandoeningen van het gebit

Deze worden meestal aangekondigd door kiespijn; maar deze pijn kan ook duiden op een ziekteproces in de omgeving van tand of kies of in het hoofd. Bij pijn dient de tandarts geraadpleegd worden; een pijnstillend middel kan alleen dienen als noodhulp.
De meest voorkomende oorzaak van kiespijn is cariës (tandbederf), dit is zelfs de meest voorkomende van alle ziekten: ongeveer 95% van alle bewoners van de westerse landen lijdt eraan. Voor het verliezen van tanden is ook cariës in de eerste plaats verantwoordelijk. Hoe de ziekte ontstaat is nog altijd omstreden; in ieder geval gaat het om een samenspel van verschillende factoren. Voorop staan hierbij de afbraakprocessen door bacteriën en fermenten aan het tandoppervlak. Bovendien wordt het email beschadigd door de vorming van zuur (melkzuur dat ontstaat bij het afbreken van koolhydraten), het oppervlak van het tandemail wordt week, vervolgens wordt het email ontkalkt; bacteriën en schadelijke stoffen dringen dan makkelijker in de tand binnen. Zonder twijfel speelt het voedsel bij het ontstaan van cariës een grote rol. Koolhydraatrijk voedsel (vooral zoetigheid) leidt noodzakelijk tot de vorming van veel melkzuur. Cariës leidt weer tot andere aandoeningen: tandmergontsteking (pulpitis), wortelvliesontsteking (periodontitis), wortelpuntgranuloom (weefselknobbel aan de wortelpunt) en dergelijke.

Voor versteviging van het tandemail dient de fluorprofylaxe; door deze versteviging kan het begin van cariës althans worden uitgesteld. Buiten fluoridering van het drinkwater komt ook toepassing op de tanden zelf van een fluoride-oplossing in aanmerking. Dit kan door eens per jaar met een kwastje een fluorhoudend lakpreparaat aan te brengen. Ook kan fluor toegevoegd worden aan tandpasta en mondwater, of in tabletvorm worden ingenomen. Veelal wordt reeds vanaf de leeftijd van 3 maanden begonnen met het toedienen van fluor. Overmatig innemen van fluor tijdens de ontwikkeling van de tanden leidt echter tot verkleuring en vlekvorming op het gebit en een ruw tandoppervlak. Bovendien kan een teveel aan fluor een schadelijk effect hebben op de rest van het organisme. Indien de voorgeschreven dosis fluor niet overschreden wordt hoeft men voor kwalijke bijverschijnselen niet beducht te zijn.

Genezing van cariës is niet mogelijk. Een door cariës ontstaan defect kan wel met een vulling (plombe) worden verholpen, maar de tand blijft verder blootgesteld aan de schadelijke invloed van cariës. Tandbederf en bijkomende aandoeningen aan pulpa, wortelvlies en kaakbeen blijven daarmee een onopgelost probleem. Daarbij dient men te bedenken dat tanden, waarvan de pulpa is afgestorven, niet alleen het kauwvermogen nadelig beïnvloeden maar ook ziektehaarden vormen, die het gehele organisme in het ziektebeeld kunnen betrekken (zie focal infection).

In de tweede helft van het leven is vooral paradentose verantwoordelijk voor het verlies van tanden en kiezen. Daarbij gaat het om een chronische, progressieve afname van het tandvlees. Het tandvlees trekt zich hierbij steeds verder terug met als resultaat dat de tanden loslaten en worden afgestoten. De behandeling van paradentose hoort, met die van cariës, tot het gebied van de conserverende tandheelkunde.

De kaakorthodontie houdt zich bezig met voorkoming en behandeling van afwijkingen in de stand van de tanden. De prothetische tandheelkunde ten slotte heeft zich tot een belangrijke tak van de tandheelkunde ontwikkeld. Niet alleen de vervaardiging van de juiste prothesen behoort tot haar terrein, maar ook de bestudering van de biologische functie van het gebit en het bereiken van een bepaald cosmetisch resultaat.

Tandverzorging

Een goede mondhygiëne vereist regelmatig tandenpoetsen, en wel na iedere maaltijd. Voor het slapen is tandenpoetsen gewenst. Voor- en achterzijde van de tanden worden met cirkelvormige bewegingen en vervolgens op en neer gepoetst, om de ruimten tussen de tanden te reinigen. Naast de tandenborstel dient ook gebruik te worden gemaakt van tandzijde, waarmee de tussenruimten ook daar, waar de tandenborstel niet bij kan, goed kan worden gereinigd. Na het poetsen wordt de mond eerst gespoeld met warm en daarna met koud water, waaraan een mondwater is toegevoegd. Tot een goede tandverzorging hoort minstens eens per jaar een bezoek aan de tandarts en een vaker herhaald bezoek aan de mondhygiënist(e). De mondhygiënist(e) reinigt de tanden met speciale middelen en apparatuur.

Het is uiterst belangrijk, kinderen al vroeg te wennen aan tandverzorging en tandartsbezoek. Ook melktanden hebben verzorging en controle nodig, omdat bij voortijdig uitvallen afwijkingen kunnen ontstaan in de stand van de daaronder gelegen blijvende tanden. Bovendien is een goed melkgebit noodzakelijk voor het kauwen van het voedsel en het normaal kunnen sluiten van de mond.


Relevante artikelen
1 reacties
  1. Van Damme Marcel

    ik heb onlangs nieuwe kunstgebit boven en onder
    maar de pijn is niet uit te staan enkel boven
    onder komt los bij eten wat is de oorzaak ?

Geef een reactie

Je e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

MEDISCH VOORBEHOUD

De informatie op Menselijk Lichaam is géén medisch advies. Neem bij twijfel over gezondheid, behandeling of medicijnen altijd contact op met een arts, specialist of apotheker.

Meer informatie

Meld je aan voor de nieuwsbrief

Met het laatste nieuws en gezonde tips