Hartmassage

Hartmassage is een methode waarbij door massage wordt getracht hartstilstand op te heffen. De methode kan worden toegepast in vele gevallen waarin hartstilstand is opgetreden, zoals hartinfarct, verdrinking, ongeval door elektrische stroom, en kan zowel uitwendig (door ieder die hierin enige ervaring heeft) alsook inwendig (na opening van de borstkas door de chirurg) worden toegepast. Uitwendige hartmassage gebeurt door het ritmisch samendrukken van de borstkas, waardoor het hart wordt leeggedrukt en bij het opheffen van de druk weer volloopt zodat men als het ware de pompfunctie van het hart overneemt.

Het ritme van de massage is echter veel sneller dan dat bij kunstmatige ademhaling (12 tot 15) en moet liggen tussen 50 en 80 per minuut, dus ongeveer in het tempo van de hartslag zelf. Men drukt hierbij het onderste deel van het borstbeen met een snelle, stevige stoot van beide handpalmen bij volwassenen ca. 5 cm in, bij kleine kinderen 2 tot 3 cm. Ook wordt wel aangeraden de rechter handpalm op het onderste deel van het borstbeen te leggen en de andere hand erbovenop en dan het borstbeen krachtig omlaag te drukken. Gelijktijdig hiermee wordt beademing van de patiënt toegepast, er bestaat immers niet alleen een hartstilstand maar eveneens een ademhalingsstilstand.

De kunstmatige beademing beoogt zuurstof-toevoer en kan geschieden in de vorm van mond-op-mondbeademing of mond-op-neus-beademing. Het laatste vooral bij kinderen (12 maal per minuut i.p.v. 16 maal lucht inblazen). Voor deze gecombineerde handeling zijn dus twee helpers nodig, daar het bijna onmogelijk is dat één persoon tegelijkertijd zowel kunstmatige ademhaling als hartmassage toepast. De methode moet gedurende lange tijd (ten minste vijf uur) worden volgehouden, zolang het hart niet uit zichzelf regelmatig werkt.

Het succes wordt meestal afgemeten aan het nauwer worden van de bij bewusteloosheid verwijde pupillen, het terugkeren van de normale huidkleur van het gelaat en het terugkeren van een voelbare polsslag. Indien men toch genoodzaakt zou zijn om gedurende enige tijd kunstmatige ademhaling en hartmassage alleen uit te voeren dan wordt aangeraden afwisselend drie maal kunstmatige ademhaling en tien maal hartmassage toe te passen.