Manisch depressieve psychose

Klachten en verschijnselen bij een Manisch depressieve psychose:
Afwisselend patroon van emotionele hoogtepunten (manische perioden, gekenmerkt door een zeer opgewonden gedrag) en emotionele dieptepunten of depressies. De manische perioden en de perioden van ernstige depressie kunnen elkaar zeer snel afwisselen, soms binnen enkele dagen. De depressieverschijnselen zijn zeer uitgesproken en duren een hele dag of langer. De manisch-depressieve psychose staat bij deskundigen bekend als de bipolaire stoornis. De stoornis wordt gekenmerkt door terugkerende aanvallen van geestelijk gestoord zijn, waarbij episoden van opwinding en hyperactiviteit (manie) of afzonderlijk optreden, of afwisselend met perioden van depressie.

Elk mens heeft stemmingswisselingen, maar de bipolaire stoornis wordt gekenmerkt door extreme en onvoorspelbare stemmingsveranderingen van zeer opgewonden euforie (verhoogd gevoel van welzijn) tot de zwartste diepten van wanhoop en depressie. Bij een normaal mens zijn stemmingsveranderingen reacties op gebeurtenissen in zijn omgeving, maar wanneer opwinding en depressie optreden zonder enig verband met de omstandigheden is er sprake van de manisch-depressieve psychose.

De gevoelens van de patiënt zijn zo intens dat hij er volkomen door in beslag wordt genomen en het contact met de werkelijke wereld verloren gaat. De manische fase is meestal een episode die het nodig kan maken dat de patiënt in een ziekenhuis opgenomen wordt. Gedurende de manische periode kan de patiënt zich ’high’ of prikkelbaar voelen. Zijn euforie is soms niet duidelijk voor mensen die hem niet goed kennen, maar vrienden en familieleden zullen de euforie gaan herkennen als ongewoon of kenmerkend voor de manische fase. Het praten en denken van de patiënt lijkt zeer snel te gaan, zo snel dat het moeilijk is hem te begrijpen. Wat hij vertelt kan zo overladen zijn met woordspelingen en grapjes dat het na enige tijd niet veel betekenis meer heeft.

De dunk die de manische patiënt van zichzelf heeft, kan zeer hoog worden, vaak tot grootheidswaan toe. Waarschijnlijk zal hij hyperactief zijn en veel meer taken op zich willen nemen dan hij redelijkerwijs aankan. Wanneer dergelijke activiteiten worden tegengewerkt, kan hem dat prikkelbaar maken. Soms is hij ook niet in staat de consequenties te overzien van zijn handelingen, wat zich kan uiten in talloze onverantwoorde aankopen, ongebreidelde seksuele activiteiten, onwijze zakelijke beslissingen of roekeloos autorijden. De stemming van de patiënt kan zeer vaak veranderen. Hij kan soms afwisselend lachen en huilen en er kunnen vluchtige waandenkbeelden of hallucinaties optreden.

Zonder behandeling kan de manische periode weken duren. Al die tijd is de patiënt rusteloos, overdreven spraakzaam en gemakkelijk af te leiden en zal hij waarschijnlijk weinig slapen. In de depressieve fase (de meer voorkomende vorm van de ziekte) is de patiënt de meeste dagen en het grootste deel van de dag gedeprimeerd. Hij verliest alle interesse en plezier in vrijwel alle activiteiten, kan sterk vermageren of juist zwaarder worden en vertoont meestal ook een verandering in zijn slaappatroon. Hij is vaak vermoeid, voelt zich waardeloos en kan zich moeilijk concentreren. Hij kan zich volledig in zichzelf terugtrekken en dan nog maar zelden spreken. Vaak zijn er telkens terugkerende gedachten aan dood en zelfmoord. Zonder behandeling kan de depressieve fase maanden duren.

Vaak treden twee of meer volledige cycli op binnen een jaar (een manische periode en een ernstige depressie die op elkaar volgen zonder herstelperiode ertussen). Deze afwijking wordt ’rapid cycling’ genoemd en schijnt chronischer te zijn dan andere typen van de bipolaire stoornis. Hoewel ernstige depressies vaker voorkomen bij vrouwen, treedt de bipolaire stoornis even vaak op bij mannen als bij vrouwen. Men schat dat ongeveer 1 procent van de bevolking deze ziekte ooit heeft gehad. De ziekte begint gewoonlijk tussen de leeftijd van 15 en 25 jaar. Ze treedt vaker op bij naaste familieleden van patiënten met een bipolaire stoornis, dan gemiddeld in de bevolking.

Behandeling bij een Manisch depressieve psychose.

Geneesmiddelen. Tranquillizers helpen in de manische fase om de patiënt tot rust te brengen. Antidepressiva kunnen worden gebruikt om de depressieve perioden te behandelen. Lithiumcarbonaat is de standaardbehandeling voor manische perioden. Regelmatig gebruik van dit geneesmiddel kan onbeheersbare stemmingsveranderingen voorkomen.

Andere behandelingen

In ernstige gevallen kan elektroconvulsieve therapie noodzakelijk zijn. Het is altijd belangrijk te beseffen dat er gevaar voor zelfmoord bestaat. Wanneer de patiënt daar neiging toe lijkt te hebben, moeten familie en vrienden hem steun verlenen. Als de patiënt zelfmoordneigingen heeft, moet hij echter meestal in een ziekenhuis worden opgenomen.

Ziekenhuisopname is ook noodzakelijk wanneer de patiënt in een depressieve fase is en zich zover in zichzelf terugtrekt dat hij niet meer in staat is zichzelf thuis te verzorgen. Ook wanneer elektroconvulsietherapie nodig is of wanneer verwacht wordt dat de antidepressieve therapie ernstige bijwerkingen zal hebben, is opname noodzakelijk. Aan de andere kant is het verbazingwekkend hoeveel mensen met succes poliklinisch kunnen worden behandeld, wanneer men bedenkt hoe ernstig de depressieve fase van de bipolaire stoornis kan zijn.

Tijdens de depressieve fase dient psychotherapie meestal alleen als middel om de patiënt emotioneel te ondersteunen. De therapeut zal aan de familie van de patiënt uitleggen om wat voor soort ziekte het gaat en proberen contact te krijgen met de patiënt om hem hoop te geven en vertrouwen in de toekomst op te bouwen. Er kan een dagprogramma voor de patiënt worden opgesteld en de therapeut zal nauwkeurig opletten of de patiënt geen zelfmoord wil plegen. Zonodig zal hij daartegen maatregelen treffen.