Normale ontwikkeling van het gedrag

Tijdens de vijf jaren die de peuterperiode beslaan, maakt het kind in zijn ontwikkeling veel veranderingen door. In de loop van deze paar jaren neemt de woordenschat van uw kind toe van enkele woorden tot honderden. Het kind zal met 1 jaar nauwelijks in staat zijn te lopen, maar kan met 5 jaar misschien al touwtje springen. De eenjarige die zich achter u verstopt als een vreemde nadert, groeit uit tot een kind dat naar de kleuterschool gaat en onverschillig naar u zwaait als hij u ziet.

Hieronder volgen enkele kenmerkende voorbeelden hoe de ontwikkeling zich in deze jaren kan voordoen. U moet echter wel bedenken dat de ontwikkeling van het gedrag van een kind zich niet houdt aan een strak schema. Ieder kind is verschillend en ontwikkelt zich volgens zijn eigen ingebouwde programma. Het zijn dus slechts algemene richtlijnen die u mag verwachten. Als u meent dat er problemen zijn met de ontwikkeling van uw kind, moet u uw huisarts raadplegen.

De eenjarige. Uw eenjarige zal u wanneer u erom vraagt een stuk speelgoed aanreiken. Hij kan uw gebaren begrijpen, uw opdrachten opvolgen, en reageren op zijn eigen naam. Uw kind heeft geleerd op andere manieren dan door te huilen kenbaar te maken wat hij wil of nodig heeft.

Hij is een beetje een toneelspeler: hij is nooit gelukkiger dan wanneer er publiek is. Uw kind zingt, klapt in de handjes, en verstopt zich graag voor u, al zal hij papa en mama steeds in het oog houden. Hoewel hij nog bang is voor vreemden, begint uw kleuter eraan te wennen dat er af en toe een babysitter is. Hij zal beide ouders spontaan of op verzoek omhelzen of een kusje geven en begint zich te hechten aan een pop, speelgoedbeest of ander voorwerp.

De eenjarige houdt ervan kleine voorwerpen in een doosje te laten vallen, ze er weer uit te gooien en ze er weer terug in te doen. Hij kan voorwerpen met andere voorwerpen combineren om nieuwe manieren te vinden iets te doen, kan een verborgen speeltje vinden, en begint begrip te krijgen van ’boven’ en ’onder’.

Uw eenjarige zal met alle geweld zelf willen eten, kan met wat hulp een kopje vasthouden, probeert een lepel te gebruiken, zal misschien tegen de slaap vechten en werkt mee als hij wordt aangekleed.

De tweejarige. Het 2 jaar oude kind kan bazig zijn. Hij moet nog leren iets met anderen te delen, hoewel hij bij sommige gelegenheden zijn eigen wil ondergeschikt kan maken aan de wensen van een ander. Hij is in staat gevoelens, wensen, en belangstelling aan anderen kenbaar te maken door middel van woorden en gebaren.

Tegen deze tijd hebben de meeste kinderen een actieve woordenschat van vijftig of meer woorden maar ze begrijpen er veel meer. Uw tweejarige begint te ontdekken dat alles een naam heeft, kan reageren op opdrachten als “wijs naar je neus” of “wijs de hond aan in het boek”, en kan de plaats bepalen van dingen rond het huis. Het kind van deze leeftijd houdt ervan televisie te kijken en is mogelijk al in staat om stripfiguren bij de naam te noemen.

Tegen de tweede verjaardag worden de meeste kinderen negativistisch. Zij worden agressiever en kunnen hun agressie botvieren op broertjes, zusjes of speelkameraadjes. Zij worden meer bezitterig op hun speelgoed, meer onafhankelijk en zullen waarschijnlijk het ouderlijk gezag vaker uitdagen.

Tijdens het spelen doet de tweejarige zijn ouders na in hun gedragingen, speelt beter met oudere kinderen dan met die van dezelfde leeftijd en begint anderen te imiteren.

De tweejarige wil alles zelf doen. Hij kan te kennen geven dat hij naar de w.c. moet, al zijn de meeste kinderen op de leeftijd van 2 jaar niet zindelijk.

De driejarige. De driejarige is dol verliefd op zijn of haar ouders en wil precies zijn zoals zij. Het agressieve en negativistische gedrag van de tweejarige raakt op de achtergrond.

De tweejarige zal iedere keer dat u de vloer zwabberde zijn zwabber hebben opgepakt, maar de aandacht ging dan vooral uit naar de zwabber. De driejarige daarentegen die dit nabootsende gedrag ook kent, is in feite bezig te proberen net als u te zijn. Het kind van deze leeftijd houdt van doen-alsof-spelletjes. Na een bezoek aan de dokter haalt de driejarige de speelgoeddoos met ’doktersspullen’ te voorschijn en onderzoekt de zieke teddybeer of zit in de auto en doet alsof hij pappa is die achter het stuur zit. Verkleden in uw oude kleren is een favoriet spel. Op deze leeftijd krijgen kinderen ook meer belangstelling voor hun leeftijdgenoten en beginnen ze samen te spelen, al is het alleen spelen in elkaars nabijheid nog gewoon.

De driejarige kan een gesprek voeren en gebruikt betrekkelijk ingewikkelde zinnen. De meeste kinderen kunnen verschillende cijfers en letters herkennen.

Op deze leeftijd krijgen veel kinderen slaapproblemen, dikwijls ten gevolge van angsten.

De meeste driejarigen zijn zindelijk en zijn in staat een handje te helpen bij het aankleden.

De vierjarige. Vierjarigen zijn uiterst sociale wezens, en in staat met verscheidene kinderen tegelijkertijd te spelen. De vierjarige heeft een levendige fantasie; de vele doen-alsof-spelletjes getuigen hiervan.

Driejarigen zijn vaak heel aardig, sommige vierjarigen daarentegen zijn zelfverzekerd, vrijpostig, en luidruchtig.

De vierjarige kan een verhaaltje vertellen. Hij heeft nu het vermogen over taal na te denken, en zijn spraak is, zelfs voor vreemden, goed verstaanbaar. Een kind van deze leeftijd kan zonder fouten tot vier tellen, op een driewieler rijden, spelletjes doen waarbij ieder om de beurt en volgens de regels van het spel iets mag doen of zijn, kan een kruis en een vierkant natekenen, kan een mannetje tekenen met een hoofd en vier ledematen.

Het merendeel van de vierjarigen gaat naar de onderbouw van de basisschool, waar een begin wordt gemaakt met het aanleren van allerlei vaardigheden.

De vijfjarige. De vijfjarige vindt het zelfs nog heerlijker dan de vierjarige om andere kinderen om zich heen te hebben. Als de vijfjarige voor de keuze gesteld wordt iets te doen met een vriendje of met de ouders kiest hij gewoonlijk voor de eerste.

De vijfjarige kan zich alleen aankleden (zijn jas dichtknopen en misschien zelfs zijn veters vastmaken). Het kind wil waarschijnlijk ook zelf kiezen wat hij aantrekt. De vijfjarige is zich uitermate bewust van de verschillen tussen jongens en meisjes. Kinderen van deze leeftijd beweren vaak dat ze een vriendje of vriendinnetje hebben met wie ze later gaan trouwen.

Kinderen van 5 jaar zijn gewoonlijk al één jaar op de onderbouw van de basisschool, waar ze nu verplicht naar toe moeten. Afhankelijk van hoeveel stimulering en voorbeelden het kind heeft gehad, is het voor een vijfjarige niet ongewoon met lezen en schrijven te beginnen en zelfs eenvoudige sommen te maken.