Wat te doen bij een ongeluk?

Er is een ongeluk gebeurd. Iemand, uzelf bijvoorbeeld, iemand uit uw gezelschap, of zomaar iemand anders is gewond, of voelt zich plotseling erg ziek. U moet iets doen! Maar wat?
In dit hoofdstuk bespreken we tientallen alledaagse spoedgevallen en stellen we passende maatregelen voor om ze op te vangen en te behandelen. Er zijn enkele regels van gezond verstand die bij de behandeling van een medisch noodgeval, groot of klein, steeds moeten worden gevolgd:
Blijf kalm. Probeer niet in paniek te raken: u kunt door angst worden overweldigd, maar blijf u beheersen. Een paar keer diep ademhalen helpt vaak.

Stel het slachtoffer op zijn gemak. Als het iemand anders is die een aanzienlijke verwonding heeft opgelopen, stel hem dan gerust. Een hand op de schouder, het vasthouden van een hand, of een licht, bemoedigend klopje kan veel goed doen. Maak het hem zo gemakkelijk mogelijk.

Maak het niet erger. Laat iemand die kennelijk het bewustzijn heeft verloren, of die klaagt over pijn in de nek, rustig liggen en verplaats hem niet. Hij kan een instabiel letsel hebben, zoals een gebroken nek.

Als u twijfelt, vraag dan om hulp. Het is heel menselijk om een probleem te bagatelliseren, en het liefst ook zelf op te lossen. Bij een kleine verwonding, of als iemand niet zo heel erg ziek is, is het soms verleidelijk om te zeggen: “Ach, het gaat zo wel weer beter.” Zo’n voorspelling kan natuurlijk uitkomen en elk jaar worden heel wat overbodige ritten naar eerstehulpafdelingen gemaakt. Maar bij twijfel is het beter het zekere voor het onzekere te nemen. (zie Waarschuwingssignalen van een spoedgeval, kader). Bij twijfel, bel dan een hulpdienst. Het landelijke alarmnummer is in Nederland 112 en in België 100.

Om hulp vragen. Als u met een alarmdienst bent verbonden, spreek dan duidelijk. Geef zo kalm en rustig mogelijk de essentiële informatie. Noem de plaats waar het slachtoffer zich bevindt, “Zij ligt op Oude Veenweg 111, vlakbij een groene schuur, even voorbij het woonhuis”, de aard van het probleem en de naam van uzelf en het slachtoffer. Hang niet op, voordat de telefonist alle noodzakelijke informatie heeft. Hij zal ook het telefoonnummer willen weten vanwaar u belt en soms aanwijzingen willen hebben hoe de plek kan worden bereikt.

Zorg dat u voorbereid bent. Zorg ervoor dat de nummers van alarmdiensten vlakbij de telefoon genoteerd staan. Ze staan natuurlijk ook op de (achter)kaft van de telefoongids en op de eerste bladzijde van de telefoonklapper. Maar het is nog beter om ze altijd duidelijk zichtbaar bij de telefoon te hebben.

Volg een EHBO-cursus. Er zijn verschillende organisaties die in Nederland EHBO-cursussen verzorgen, zoals de Koninklijke Nederlandse Vereniging Eerste Hulp Bij Ongelukken, de Katholieke Nationale Bond voor EHBO, het Rode Kruis Korps en de Nederlandse Vereniging voor Bedrijfshulpverlening. Andere instellingen organiseren ook EHBO-opleidingen, zoals ziekenhuizen, verpleeghuizen, scholen, politiekorpsen en grote bedrijven. Vaak kunt u voor slechts een gering bedrag aan zo’n opleiding mee doen. Het volgen van een reanimatiecursus kan van onschatbare waarde zijn als iemand in uw gezin een extra groot risico van een hartaanval heeft. Reanimatiecursussen worden eveneens tegen lage kosten overal gegeven. Bovendien duren ze niet langer dan een paar uur.

Op de EHBO-afdeling. Patiënten worden op de afdeling voor spoedgevallen of de eerste hulppost behandeld in volgorde van de ernst van hun geval. Het is dus niet zo dat wie het eerst binnenkomt ook het eerst wordt geholpen, maar het gaat er om wie het dringendst hulp nodig heeft. Een EHBO-arts, urgentie-arts of een ander lid van het hulpteam zal eerst de ernst van het letsel of de ziekte beoordelen.

De arts die het onderzoek verricht, zal willen weten onder welke omstandigheden het letsel ontstond, hoe de symptomen zich hebben ontwikkeld, wat de medische voorgeschiedenis van de patiënt is, welke medicijnen hij gebruikt, (zeker als die van directe invloed op de situatie kunnen zijn), en of voor het spoedgeval al een behandeling of medicijnen zijn gegeven,

Voordat u naar huis gaat. Als de arts of verpleegster zegt dat u of degene die u begeleidt, naar huis kunt gaan, overtuig u er dan van dat u eventuele instructies goed hebt begrepen. U kunt geadviseerd worden om rust te nemen, oefeningen te doen, medicijnen in te nemen of een afspraak te maken voor verdere behandeling, mogelijk met een specialist of uw eigen huisarts.

Vaktermen. Een ’spoedgeval’ is een algemene term die betrekking heeft op elke situatie waarin onmiddellijke verzorging vereist is. De term ’trauma’ betreft een verwonding of letsel, zoals een brandwond, een bloedende wond of een botbreuk. Deze termen worden vaak door elkaar gebruikt, maar het is nuttig dit onderscheid te maken.

Eerste hulpmiddelen. Zorg ervoor dat u een voldoende voorraad eerste hulpmiddelen bij de hand hebt.