Hartfalen

Kortademigheid, vocht vasthouden, vermoeidheid: deze klachten kunnen te maken hebben met hartfalen. Hierbij pompt het hart niet genoeg bloed rond en dit leidt tot lichamelijke klachten. Wat is hartfalen precies? Hoe herken je het? Wat is de oorzaak van hartfalen? En is hartfalen te behandelen?

Artsen zijn steeds beter in staat om hartfalen vroeg op te sporen, waardoor er sneller iets aan de klachten gedaan kan worden.

Wat is hartfalen?

Veel mensen denken dat hartfalen een ziekte is, maar dat is niet zo. Hartfalen is een verzamelnaam voor klachten en verschijnselen. Het is een aandoening, waarbij het hart minder goed werkt.

Bij hartfalen is de hartspier niet meer in staat om voldoende bloed rond te pompen. Het bloed stroomt trager door het lichaam. Dit kan lichamelijke klachten tot gevolg hebben, zoals vermoeidheid en kortademigheid. Soms blijft het bloed ook achter op plekken en dit kan leiden tot stuwing in de buik, longen en benen. Het kan ook dat het bloed niet aankomt op de plek waar het nodig is, waardoor sommige organen te weinig zuurstof krijgen.

Vaak chronisch

Meestal is hartfalen chronisch, maar het kan ook acuut zijn. Bij acuut hartfalen functioneer het hart ineens niet meer goed, bijvoorbeeld door een ontstoken hartklep. In dit artikel behandelen wij chronisch hartfalen.

Wat zijn de symptomen van hartfalen?

Hartfalen gaat vaak gepaard met de volgende symptomen:

• Vermoeidheid of toenemende vermoeidheid
• Gewichtstoename van minimaal twee kilo in een korte tijd
• Meer kortademigheid bij inspanning
• Moeite hebben met plat in bed liggen
• Vaak een vol gevoel in de buik
• Minder eetlust
• Opgezette benen, voeten, enkels, vingers of buik. Dit komt omdat het lichaam vocht vasthoudt.
• Onrustig gevoel
• Overdag weinig plassen en ’s nachts veel plassen
• Prikkelhoest
• Vergeetachtigheid
• Moeilijke stoelgang

Bij hartfalen kunnen de symptomen in periodes verergerd worden. Dit uit zich in meer kortademigheid of meer vocht vasthouden.

Door het gebruik van bepaalde geneesmiddelen, zoals pijnstillers (ibuprofen, Voltaren) kunnen de klachten verergeren. Dit is ook het geval bij het gebruik van veel zout of het niet innemen van plastabletten.

Wat is de oorzaak van hartfalen?

Hartfalen kan diverse oorzaken hebben. De meest voorkomende oorzaken zijn:

• Een beschadigde hartspier: dit kan bijvoorbeeld komen door een hartinfarct.
• Een hartspier die minder goed van bloed wordt voorzien.
• Een langdurige hoge bloeddruk: wanneer een hoge bloeddruk niet wordt behandeld dan kan de kracht van de hartspier verminderen.
• Een lekkende hartklep: dit kan hartfalen veroorzaken.
• Ouderdom: bij ouderdom neemt de werking van de hartspier wat af.

Kan hartfalen behandeld worden?

Hartfalen is chronisch en verdwijnt dus niet. Wel krijg je medicijnen om de klachten te verminderen. Deze medicijnen voorkomen ook dat het hartfalen erger wordt. Verder zorgen ze ervoor dat je lichaam meer vocht afvoert. Als je hartfalen hebt dan kom je regelmatig voor controle bij de arts.

Ook als je de medicijnen inneemt, kan het zijn dat de klachten soms ineens toenemen of verminderen. Vaak is dit zonder aanwijsbare reden.

Operatie of behandeling

De klachten van hartfalen worden behandeld met medicijnen en het aanpassen van de voedings- en leefstijl. Soms wordt de oorzaak van hartfalen weggenomen door:

• Een omleidingsoperatie: een omleidings- of bypassoperatie kan worden toegepast bij een ernstige vernauwing in de kransslagader van het hart. Hierbij haalt de chirurg een ader of kransslagader uit het lichaam waarmee een omleiding (een bypass) om de vernauwing heen wordt gemaakt.
• Een hartklepoperatie: als de hartklep problemen veroorzaakt dan wordt deze gerepareerd of vervangen.
• Een dotterbehandeling: Een dotterbehandeling wordt uitgevoerd bij vernauwingen in de kransslagader. Deze behandeling heft de vernauwingen op. Een dotterbehandeling wordt veel toegepast.

Pacemaker: een pacemaker kan een uitkomst zijn als een behandeling met medicijnen te weinig effect heeft.

Wanneer contact opnemen met je huisarts bij hartfalen?

Wanneer je hartfalen hebt, is het verstandig om contact met je huisarts op te nemen als:

• Je ’s nachts in bed last hebt van benauwdheid of veel moet plassen.
• Je bij inspanning sneller moe of erg kortademig wordt.
• Je dikke voeten en enkels krijgt.
• Je binnen een aantal dagen twee kilo of meer aankomt.
• Je veel vocht verliest door zweten, diarree of overgeven.

Wat kan je zelf doen bij hartfalen?

Bij hartfalen is het van belang dat je je houdt aan een gezonde leefstijl. Dit komt dus neer op gezond eten, niet roken, afvallen als het nodig is en genoeg bewegen. Je kunt zelf het volgende doen om de klachten te verminderen:

• Beweeg regelmatig en zorg ervoor dat je fit blijft. Bij bewegen kun je bijvoorbeeld denken aan dagelijks een halfuur wandelen of fietsen. Forceer echter niets bij ernstig hartfalen.
• Controleer elke ochtend je gewicht bij het opstaan. Wanneer je in een aantal dagen meer dan twee kilo bent aangekomen dan kan dit betekenen dat je vocht vasthoudt.
• Probeer een gezond gewicht aan te houden of hier aan te werken. Overgewicht is een grote belasting voor het hart. Door regelmatig te bewegen en gezond te eten, raak je de overtollige kilo’s kwijt.
• Wees zuinig met zout: wanneer je veel zout binnenkrijgt, houdt je lichaam extra vocht vast. Vermijd kant-en-klare producten met een hoog zoutgehalte, voeg geen zout toe aan het eten en kies zoveel mogelijk voor verse producten.
• Eet 2 keer per week vette vis, zoals haring, zalm of makreel. Vette vis bevat meervoudige onverzadigde vetzuren en die lijken het risico op ernstig hartfalen te verminderen.
• Drink geen alcohol. Of drink niet meer dan 1 glas alcohol op een dag en doe dit niet iedere dag. Alcohol is niet goed voor het hart en kan leiden tot een verergering van de klachten.
• Drink niet meer dan 2,5 liter vocht per dag. Drink bij ernstig hartfalen niet meer dan 1,5 tot 2 liter water per dag.
• Stop met roken. Roken leidt tot een vermindering van de doorbloeding van de hartspier. Hierdoor gaat de hartconditie zeer snel achteruit.
• Luister bij het vrijen naar je lichaam.
• Ga niet autorijden als je zittend in een stoel kortademig bent.
• Ga niet vliegen als je met medicijnen ook nog lichte klachten ervaart.