Wat is flauwvallen en wat is de oorzaak ervan?

Het kan zijn dat je dit al wel eens hebt meegemaakt: je staat op en krijgt vlekken voor je ogen of je hebt het ineens heel erg warm. Vervolgens lig je op de grond. Wat is er gebeurd? Als je flauwvalt is dat even schrikken. Gelukkig is de oorzaak meestal vrij onschuldig. Wat is flauwvallen nu eigenlijk? Hoe komt het dat je flauwvalt? Kun je het voorkomen? En wat kan je zelf doen als iemand flauwvalt?

Flauwvallen komt redelijk vaak voor. Ruim 25 procent van de Nederlanders is wel eens flauwgevallen. Vrouwen vallen vaker flauw dan mannen, vooral in de pubertijd. Bij een flauwte raak je zo’n 1 à 2 minuten buiten bewustzijn. Daarna kom je vanzelf bij.

Wat is flauwvallen?

Als je flauwvalt, verlies je plotseling en kortdurend je bewustzijn. Door een plotselinge daling van je bloeddruk, komt er te weinig bloed (en zuurstof) in de hersenen terecht. Je komt dan in een staat van bewusteloosheid en valt flauw. Vervolgens komt je lichaam horizontaal te liggen en je hart hoeft dan minder hart te pompen om bloed bij de hersenen te krijgen. Na 1 of 2 minuten is er weer voldoende zuurstof in je hersenen aanwezig en kom je weer bij bewustzijn.

Wat is de functie van flauwvallen?

Flauwvallen lijkt altijd ernstig, maar dit is het vaak dus niet. Het is een beschermingsreactie van je lichaam, omdat je hersenen kortstondig een bloed- en zuurstoftekort hebben. Een flauwte of bijna flauwvallen kan iedereen overkomen, zowel volwassenen als kinderen.

Wat is de oorzaak van flauwvallen?

Van flauwvallen zijn er een aantal oorzaken bekend. Toch kun je soms ook zonder aantoonbare oorzaak een flauwte krijgen. Flauwvallen kan onder meer de volgende oorzaken hebben:

• Te snel opstaan: op het moment dat je te snel opstaat, stroomt al het bloed naar je benen. Hierdoor krijgen je hersenen niet genoeg bloed en zuurstof.
• Een te lage bloeddruk
• Te lang overeind staan
• Een abnormaal hartritme door hartritmestoornissen
• Oververhitting
• Te weinig gegeten
• Te weinig gedronken
• Uitputting
• Emotionele schok
• Veel stress
• Het gebruiken van bepaalde medicijnen die tot flauwvallen kunnen leiden.

Flauwvallen tijdens de zwangerschap of menstruatie

Vrouwen kunnen soms ook flauwvallen tijdens de zwangerschap of menstruatie. Tijdens een zwangerschap loopt er veel bloed door de placenta om de baby te voorzien van voedingsstoffen. Het kost het lichaam dan veel meer moeite om alle lichaamsdelen van voldoende bloed te voorzien. Tijdens de menstruatie kan een vrouw flauwvallen door de pijn.

Epileptische aanval

Een andere oorzaak van flauwvallen kan een epileptische aanval zijn. Als dit gebeurt, dan gaat het niet alleen om flauwvallen. Meestal is er dan ook sprake van urineverlies of een tongbeet.

Wat zijn de symptomen van flauwvallen?

Net voordat of als je flauwvalt, kun je de volgende symptomen hebben:

• Een zwaktegevoel
• Duizeligheid
• Een verhoogde hartslag
• Het warm krijgen en gaan zweten
• Minder goed zien
• Vlekken voor de ogen zien
• Oorsuizen
• Hoofdpijn
• Bleek worden
• Incontinentie
• Misselijkheid
• Braken
• Kortademigheid
• Tintelend gevoel in de vingertoppen

Als je een opkomende flauwte herkent, ga dan direct zitten of liggen. Het kan helpen om je benen omhoog te doen of je hoofd omlaag tussen je benen te houden. Het bloed stroomt dan sneller naar je hersenen. Soms kan een spierspanningsmanoeuvre ook helpen. Je kruist je benen en spant je been- en buikspieren aan. Dit kun je zowel zittend als staand doen. Hiermee kun je flauwvallen soms voorkomen.

Wat kun je doen om flauwvallen te voorkomen?

Er zijn dingen waar sommige mensen makkelijk van flauwvallen. Probeer deze dingen te vermijden, zodat je voorkomt dat je flauwvalt. Verder kun je de volgende dingen doen:

• Sta niet te snel op: ga direct zitten als je klachten voelt opkomen en doe je hoofd tussen je knieën. Blijf vervolgens een paar tellen zitten of ga liggen.
• Sta niet te lang stil.
• Voorkom lichamelijke uitputting en span jezelf niet extreem in.
• Verblijf niet te lang in warme en benauwde ruimtes.
• Pers niet als je op de wc zit.
• Let erop dat je regelmatig iets eet en drinkt. Zorg er ook voor dat je onderweg altijd iets bij je hebt voor als je honger of dorst krijgt.
• Voor de mannen: zorg dat je zittend plast als je bij het plassen een licht gevoel in je hoofd krijgt. Wacht ook even voordat je weer opstaat. Houd je tijdens het opstaan vast aan een handgreep aan de muur.
• Drink alcohol met mate.

Wat kun je doen om te voorkomen dat iemand flauwvalt?

Flauwvallen komt geregeld voor bij mensen. Het is dan ook belangrijk om te weten wat je moet doen als iemand in je omgeving flauwvalt. De eerste hulp bij de eerste symptomen bij iemand die gaat flauwvallen:

• Help de persoon om plat op de grond te gaan liggen
• Maak warme en knellende kleding los, zodat de persoon makkelijk kan ademhalen. Maak niet alleen kleding los rond de nek, maar ook riemen, enz.
• Leg de benen van de persoon ietsjes omhoog.
• Zorg ervoor dat de persoon voldoende frisse lucht krijgt.
• Stel de persoon gerust.

Zorg ervoor dat je de persoon eerst op de grond legt, voordat je iets anders gaat doen. Door dit te doen, kun je voorkomen dat de persoon flauw valt. Leg geen kussen onder het hoofd van de persoon. Dit belemmert de bloedtoevoer naar de hersenen.

Wat kun je doen als iemand flauwvalt?

Als iemand flauwvalt, controleer dan eerst de ademhaling van de persoon. Leg hem of haar daarna in een stabiele zijligging en blijf de ademhaling controleren. Een persoon die is flauwgevallen, komt binnen 1 à 2 minuten weer bij. Het kan zijn dat je hem of haar dus niet in een stabiele zijligging krijgt, maar dat is dan ook niet meer nodig. Zodra de flauwgevallen persoon bijkomt, doe je het volgende:

• Praat tegen de persoon en stel hem of haar gerust.
• Zorg ervoor dat de persoon blijft liggen. Probeer hem of haar ervan te overtuigen om te blijven liggen en maar er geen gevecht van. Let er op dat de persoon weer kan flauwvallen.
• Na zo’n 10 minuten mag de persoon rustig in zitstand komen.
• Als dit niet goed gaat, vraag de persoon dan om weer terug te gaan liggen voor zo’n 5 tot 10 minuten.
• Als het de persoon lukt om overeind te komen, biedt hem of haar dan wat te drinken aan, zoals een glas water.
• Laat het slachtoffer zelf het glas naar de mond brengen om te drinken. Als dit erg trillerig gaat, wacht dan even. Het risico bestaat dan dat de persoon zich verslikt.
• Als het drinken goed gaat, kan de persoon verder overeind komen.

Is flauwvallen gevaarlijk?

Meestal is flauwvallen niet gevaarlijk en kan het geen kwaad. In de meeste gevallen gaat het om een onschuldige bloeddrukverlaging die je lichaam vanzelf weer herstelt. Als je vaak flauwvalt, kan je huisarts onderzoeken of er sprake is van een hartritmestoornis.

Wanneer naar de huisarts bij flauwvallen?

Als je een keer flauwvalt, hoef je je niet ongerust te maken. Het kan zijn dat je vaker flauwvalt, maar dat je precies weet waarom je bent flauwgevallen, zoals een warme ruimte of weinig eten of drinken. Wanneer je in een paar maanden tijd meerdere keren flauwvalt, dan is het verstandig om naar de huisarts te gaan. Deze kan onderzoeken of het flauwvallen een achterliggende oorzaak heeft.

Ben je flauwgevallen tijdens lichamelijke inspanning? Dan is het ook verstandig om naar je huisarts te gaan. Deze kan onderzoeken of er sprake is van een aandoening, zoals hartfalen, diabetes of een andere ziekte.

Wanneer contact opnemen met de huisarts als iemand flauwvalt?

Neem contact op met de huisarts als een flauwte samengaat met de volgende symptomen:

• Urineverlies
• Op de tong bijten
• Schokkende bewegingen
• Pijn op de borst of hartkloppingen voordat een persoon een flauwte krijgt.

Doe dit ook als iemand:

• Liggend flauwvalt.
• Tijdens inspanning flauwvalt.
• Plots een flauwte krijgt zonder dat hij of zij dit aan voelt komen.
• Regelmatig flauwvalt.
• Langer dan 3 minuten buiten bewustzijn is.
• Flauwvalt en bij het bijkomen verward is.