X benen

x benen zijn een foutieve stand van het onderbeen waarbij dit in de knie ten opzichte van het bovenbeen naar buiten gebogen staat. Men spreekt eigenlijk pas van x benen bij een dubbelzijdige verbuiging. De rechte lijn, die normaal door heup, knie en enkelgewricht gaat, valt bij deze aandoening buiten en naast de knie, en ook de binnenenkels raken elkaar niet meer omdat de voeten niet naast elkaar geplaatst kunnen worden.

Bij dikke vrouwen vindt men soms door een chronische zwelling van het onderhuidse vetweefsel aan de binnenkant van de knie een grote afstand tussen de enkels bij goed gesloten knieën, terwijl in werkelijkheid het skelet recht is.

Ook op röntgenfoto’s ziet men soms een X-stand in de knie, terwijl toch de knieën en de enkels precies aan elkaar sluiten. Dit vindt men vooral bij een breed bekken.

Terwijl men meestal met O benen wordt geboren heeft de grote massa van de kinderen in het derde jaar x benen. Bij jongens verdwijnen deze x benen grotendeels, terwijl zij bij vrouwen in veel gevallen blijven bestaan. Slechts ongeveer 25 % van de mensen heeft op oudere leeftijd rechte benen.

Men maakt onderscheid tussen twee soorten x benen: de slappe x benen die grotendeels te corrigeren zijn en de benige verkrommingen. Meestal vindt men een combinatie van beide. Bij het gefixeerde X-been (benige verkromming) zit de verkromming meestal in het scheenbeen, maar soms ook in het dijbeen en het scheenbeen te zamen. Dit kan de arts het beste waarnemen op een röntgenfoto, maar men kan het ook nagaan door de knie te buigen. Wanneer de verkromming alleen in het scheenbeen zit, zal bij buigen de voet opzij van het dijbeen komen. Wanneer echter de verkromming zowel in het dijbeen als in het scheenbeen gezeteld is, zal bij buigen in de knie het onderbeen door het bovenbeen geheel worden gedekt.

Vroeger zocht men de oorzaak van de x benen veelal in de verminderde weerstand van het skelet door Engelse ziekte (rachitis), waaraan vooral een deel van de stadskinderen leed. Tegenwoordig vindt men de aandoening nog veel in ontwikkelingslanden, door dezelfde oorzaak.

Men neemt echter ook aan dat andere factoren een rol spelen, zoals het gebruik van de benen in een buitenwaarts gedraaide stand bij het kruipen. Wanneer de spieren sterk zijn en het skelet week, ontstaan waarschijnlijk Obenen, terwijl bij een goed skelet en slappe spieren x benen ontstaan in deze vroege ontwikkelingsfase.

De behandeling bestaat bij afstanden van twee tot vier centimeter tussen de binnenenkels uit steunzolen en bij afstanden van vier tot zeven centimeter uit nachtspalken. Wanneer de zware gevallen niet verbeteren kan de orthopedisch chirurg door een operatieve ingreep verbetering brengen. Operatieve behandeling is nodig, wanneer de draaglijn van het been buiten de knie loopt.