Hormoonzalf

Hormoonzalf (corticosteroïdenzalf) wordt voorgeschreven bij veel huidaandoeningen, zoals eczeem en psoriasis. De arts schrijft hormoonzalf voor, omdat deze zalf de jeuk vermindert en ontstekingen tegengaat. Dit zijn twee symptomen die bij veel huidaandoeningen voorkomen.

Hormoonzalf is een crème, zalf of lotion met corticosteroïden. Dit is een medicijn dat is afgeleid van het lichaamseigen cortisol. De bijnieren maken het hormoon cortisol aan. Dit hormoon heeft diverse belangrijke functies voor je lichaam. Twee van deze functies zijn het remmen van ontstekingen en het remmen van celdeling.

Hoe werkt hormoonzalf?

Als het lichaam geen of te weinig van het bijnierschorshormoon aanmaakt, ontstaan er snel ontstekingsreacties op de huid. De corticosteroïden in de hormoonzalf onderdrukken het afweersysteem in de huid. Op deze manier wordt een ontstekingsreactie op de huid tegengegaan. De zalf onderdrukt klachten die de oorzaak zijn van een huidaandoening, zoals zwelling, jeuk en roodheid van de huid.

Verschillende sterktes

Hormoonzalf is verkrijgbaar in verschillende sterktes. De zalven zijn ingedeeld in vier klassen:

• Klasse 1: Zwakke hormoonzalf met lichte corticosteroïden. Bij huidziekten kan deze zalf in het gezicht worden gesmeerd.
• Klasse 2: Lichte hormoonzalf met sterke corticosteroïden. Is geschikt voor kinderen met een huidziekte, zoals eczeem.
• Klasse 3: Sterke zalf met veel corticosteroïden. Wordt vaak bij psoriasis gebruikt. Niet geschikt om in het gezicht te smeren.
• Klasse 4: Zeer sterke zalf met erg veel en sterke corticosteroïden. Is geschikt voor hardnekkige huidaandoeningen en psoriasis. Hormoonzalf in klasse 4 is zeer sterk en enkel geschikt voor tijdelijk gebruik.

Hormoonzalf vermindert alleen de symptomen van een huidaandoening, maar geneest deze niet. Als je stopt met smeren, is de kans groot dat het eczeem of de psoriasis weer terugkomt.

Hoe snel werkt hormoonzalf?

Als je een zalf of lotion met de juiste sterkte gebruikt, werkt deze zeer goed. Doorgaans nemen de jeuk, roodheid en zwelling binnen een week af. Wel is het belangrijk om niet gelijk te stoppen na het eerste effect, maar langzaam af te bouwen. Hier zijn verschillende mogelijkheden voor.

Smeren en afbouwen

Hormoonzalf is geen zalf om zomaar op je huid te smeren. Vooral als het gaat om klasse 3 of 4 is het verstandig om de crème met mate te gebruiken. Breng de zalf dun aan en gebruik deze niet vaker dan de arts heeft voorgeschreven. Een vingertop van de hormoonzalf is genoeg.

Meestal begin je een behandeling met twee keer per dag smeren. Bij een zichtbare verbetering ga je naar één keer per dag hormoon crème smeren. Als dit goed blijft gaan, kun je twee dagen stoppen met de zalf en vijf dagen wel smeren. Bij een blijvende verbetering kun je drie dagen stoppen en vier dagen wel smeren, enz. Door het gebruik op deze manier af te bouwen, voorkom je dat je huid gewend raakt aan de hormoonzalf, waardoor deze na een tijd niet meer goed werkt. Op de dagen dat je geen hormoonzalf smeert, is het van belang om je huid goed te verzorgen met een neutrale basiszalf.

Wat zijn de bijwerkingen van hormoonzalf?

Bijwerkingen komen vooral voor bij langdurig gebruik van een sterke hormoonzalf. Na het stoppen met de crème herstelt de huid zich meestal niet meer. Hormoonzalf kan de volgende bijwerkingen veroorzaken:

• Dunner wordende huid (atrofie)
• Minder sterkere huid. Deze kan sneller scheuren
• Sneller last van blauwe plekken
• Een toename van kleine bloedvaatjes
• Meer huidstriemen (striae)
• Hogere kans op huidinfecties

Systemische bijwerkingen

Naast lokale bijwerkingen op de huid, kan er ook sprake zijn van systemische bijwerkingen. Deze klachten ontstaan, omdat de corticosteroïden die op de huid worden gesmeerd, door de huid heengaan en terechtkomen in het bloed. Systemische bijwerkingen die kunnen optreden zijn:

• Een dikker worden gezicht
• Botontkalking
• Oogklachten
• Een slecht werkende bijnierschors
• Groeiremming bij kinderen: dit kan pas als een kind heel veel en langdurig hormoonzalf gebruikt.

Volwassenen hebben zelden last van systemische bijwerkingen. Bij kinderen kunnen deze bijwerkingen sneller optreden. De huid van een kind is dunner, zodat het hormoon makkelijker door de huid dringt.

Mogen kinderen ook hormoonzalf gebruiken?

Vanwege de grotere kans op bijwerkingen wordt bij kinderen een kleinere hoeveelheid hormoonzalf gebruikt. Dit is een zalf met een minder sterke werking in klasse 1, 2 of 3. De huid van een kind neemt de zalf ook beter en sneller op. Het is dan ook niet nodig om een erg sterke crème te gebruiken.

Mogen zwangere vrouwen hormoonzalf gebruiken?

Als je zwanger bent of borstvoeding geeft, mag je hormoonzalf smeren. Wel dien je de crème te gebruiken onder begeleiding van een arts.

Wanneer mag je geen hormoonzalf gebruiken?

In een aantal gevallen mag je geen corticosteroïdencrème gebruiken:

• Als je huidaandoening wordt veroorzaakt door een bacterie, parasiet, schimmel of gist.
• Als je een open wond hebt. Wel mag je hormooncrème gebruiken als de open wond is veroorzaakt door het krabben of de huidziekte zelf.
• Als je rosacea hebt, mag je geen hormoonzalf in je gezicht smeren.

Huidpatiënten Nederland

Huidpatiënten Nederland is een organisatie voor mensen met een huid- of haaraandoening, zoals eczeem of psoriasis. De organisatie verenigt mensen met een huid- of haaraandoening en ondersteunt activiteiten op het gebied van lotgenotencontact en voorlichting.