Brandwonden

Bij een brandwond is de huid volledig of gedeeltelijk beschadigd. Deze beschadiging is veroorzaakt doordat de huid in aanraking is gekomen met een chemische stof, elektriciteit of hevige warmte. Welke soorten brandwonden zijn er? Wat zijn de kenmerken van een brandwond? En wat te doen bij een brandwond?

Ieder jaar worden zo’n 900 mensen opgenomen in één van de drie Nederlandse brandwondencentra, omdat ze een ernstig brandwondenongeval hebben meegemaakt. Verder worden rond de 9000 personen jaarlijks op de Spoedeisende Eerste Hulp behandeld na een brandwondenletsel. Daarnaast worden er per jaar gemiddeld 92.000 personen door een huisarts behandeld na het oplopen van een brandwond.

Wat zijn de oorzaken van brandwonden?

Een brandwond kan diverse oorzaken hebben:

• Zonverbranding: een ontstekingsreactie van de huid, geen brandwond
• Verbranding door hete vloeistof: bijvoorbeeld door een ongeluk met een kopje thee. Er ontstaat dan een blaar of pijnlijke wond
• Contactverbranding: door het aanraken van een heet voorwerp. Er ontstaat dan een blaar of een pijnlijke wond
• Vuur- of vlamverbranding: door contact met een (steek)vlam. Er ontstaat dan een (diepe) wond
• Chemische verbranding: een wond die is ontstaan door de inwerking van een chemische stof op de huid
• Verbranding door elektriciteit: een (diepe) wond die is ontstaan door de inwerking van elektriciteit

De ernst van een brandwond

De ernst van een brandwond hangt af van de diepte, grootte, leeftijd, de plaats van de brandwond en bijkomende letsels. Het lichaam is in staat om de opperhuid te herstellen, maar als de lederhuid is beschadigd, dan komt deze niet meer terug.

Een brandwond is een ernstige verwonding en kan blijvende schade aan het lichaam veroorzaken. Op de plek van de brandwond is de huid stuk en is er geen bescherming meer. Bacteriën kunnen eenvoudiger binnendringen en er is meer risico op infecties. Verder verlies je meer vocht en warmte.

Wat zijn de kenmerken van brandwonden?

Hoe diep een brandwond zit, hangt weer af van verschillende factoren, zoals de tijd dat de warmtebron op de huid heeft ingewerkt, de temperatuur, de oorzaak van de verbranding, de leeftijd van het slachtoffer en de plaats op het lichaam waar de huid is verbrand. Afhankelijk van de diepte van de verbranding, wordt er gesproken over verschillende gradaties.

• Eerstegraads brandwond
• Tweedegraads brandwond
• Derdegraads brandwond

Eerstegraads brandwond

Bij een eerstegraads brandwond is de (opper)huid meestal verbrand door de zon. Hierbij is de huid rood of roze van kleur. De verbranding kan pijn doen, is droog en kan opgezwollen zijn. Je kunt een eerstegraads verbranding vergelijken met een ontstekingsreactie. Na een aantal dagen verdwijnen de klachten en de verbranding.

Kenmerken eerstegraads brandwond

Bij een eerstegraads verbranding is de huid niet stuk. Het is dan ook geen brandwond, maar een verbranding. Dit zijn de kenmerken van een eerstegraads verbranding:

• Geen wond
• Rood en/of roze plek
• Huid is soms wat opgezwollen
• Droog
• Pijnlijk of prikkelend

Tweedegraads brandwond

Tweedegraads brandwonden worden onderverdeeld in een oppervlakkige tweedegraads brandwond en een diep tweedegraads brandwond.

Kenmerken oppervlakkige tweedegraads brandwond

• De opperhuid is tot in de lederhuid beschadigd
• De wond is glanzend rood en/of roze
• De wond is nat
• De wond is pijnlijk
• De wond voelt soepel aan
• Er is sprake van kapotte en/of intacte blaren

Kenmerken diepe tweedegraads brandwond

• De lederhuid is meer aangetast dan bij een oppervlakkige tweedegraads brandwond.
• De wond heeft een roodachtige/witte kleur
• De wond is nat
• Zeer pijnlijke wond
• Er is sprake van open en/of dichte blaren

Derdegraads brandwond

Bij een derdegraads brandwond zijn de opperhuid en de lederhuid helemaal beschadigd tot in het onderhuidse vetweefsel.

Kenmerken derdegraads brandwond

• De opperhuid en de lederhuid zijn volledig beschadigd
• Witte, beige of donkerbruine wond
• De wond voelt droog of leerachtig aan
• De wond is niet of nauwelijks pijnlijk
• De wond is stug
• Vaak zit er een tweedegraads brandwond om de wond heen

Hoe verzorg je een brandwond?

Ruim tweederde van de brandwonden ontstaat door een ongelukje in of om het huis. Het gaat dan om een ovenschaal die heter is dan je dacht of een kopje thee dat omvalt. De meeste kleine, oppervlakkige brandwonden gaan binnen 24 uur weer over.

Wel is het van belang dat je de brandwond goed in de gaten houdt. Onderschat deze nooit. Een vakkundige behandeling en verzorging is van essentieel belang voor een goede genezing van een brandwond. Ben je er niet helemaal zeker over of je een brandwond op de juiste manier behandelt? Dan is het verstandig om contact op te nemen met je huisarts. Diepe tweedegraads verbrandingen en derdegraads brandwonden moeten altijd door een arts bekeken en behandeld worden.

De 7 basisregels voor de verzorging van brandwonden

Voordat je contact zoekt met je arts, zijn er een aantal dingen die je zelf kunt doen. De stelregel van de Nederlandse Brandwonden Stichting is niet voor niets: water en de rest komt later. Dit zijn de 7 basisregels voor de eerste verzorging van brandwonden:

• Koel de brandwond 10 minuten: doe dit met lauw zacht stromend leidingwater en verwijder direct kleding, sieraden en luier.
• Voorkom dat het lichaam afkoelt. Koel alleen de wond.
• Bedek de wond na het koelen met plastic huishoudfolie, een schone doek of steriel verband.
• Smeer niets op de brandwond.
• Houd het slachtoffer warm met een deken.
• Waarschuw een arts bij een open wond, blaren en bij elektrisch of chemisch letsel.
• Vervoer het slachtoffer, indien mogelijk zittend, naar de arts.

Als het nog brand

• • Doof de vlammen en de brandende kleding door het slachtoffer over de grond te rollen. Of dek het brandend lichaamsdeel af met een blusdeken, textiel of een niet-synthetisch kleed. Begin bij het hoofd en werk naar beneden.
  • Als je niet thuis bent en er alleen natuurwater in de buurt is: steek het verbrande lichaamsdeel in de sloot of plas. Pas bij koud water goed op voor onderkoeling. Maak een kledingstuk nat en houdt dat tegen de brandwond als het water te koud is.

Wanneer contact opnemen met de arts?

Pas na of tijdens het koelen, moet je contact opnemen met de huisarts. Zo kun je ook nagaan of het slachtoffer tegen tetanus moet worden ingeënt. Neem in geval van de volgende situaties contact op met de arts:

• Als het slachtoffer een vochtige, rode brandwond of blaar heeft in het gezicht, de handen of voeten, rond een gewricht of op de geslachtsdelen.
• Als er op de huid van het slachtoffer een bruine, geelwitte of zwarte droge plek ontstaat die geen pijn doet.
• Als er na een aantal dagen geelgroen vocht uit de brandwond komt.
• Als de brandwond groter is dan de helft van de hand van het slachtoffer.
• Als de brandwond na een aantal dagen weer pijn gaat doet en roder wordt.
• Als je baby of kleuren een brandwond heeft.

Direct de arts of 112 bellen

Bel in de volgende gevallen direct de huisarts, de huisartsenpost of 112:

• Als de brandwond bij je kind net zo groot is als 5 keer de grootte van het handje van je kind, of nog groter.
• Als de brandwond bij een volwassene net zo groot is als 10 keer de grootte van de hand, of nog groter.
• Als er na de verbranding direct sprake is van heesheid, benauwdheid (hoesten), sufheid of een piepende ademhaling.
• Als de brandwond is ontstaan door een gevaarlijke chemische stof, bijvoorbeeld afbijtmiddel.
• Als de brandwond is ontstaan door bliksem of elektrische hoogspanning.