Heiligbeen

Het heiligbeen is het onderste deel van de wervelkolom, ontstaan door onderlinge vergroeiing van vijf heiligbeen wervels. Zowel de wervellichamen als de dwarsuitsteeksels van twee op elkaar volgende wervels zijn gedeeltelijk met elkaar vergroeid. Aan weerskanten van de wervellichamen blijft een opening; zo zijn er vier paar openingen. De doornuit-steeksels van de heiligbeen wervels zijn slechts weinig ontwikkeld. Het heiligbeen is min of meer driehoekig en hol aan de voorzijde. Het heiligbeen vormt gewrichten met de onderste lendewervel, met het staartbeen en aan de zijkanten met de heupbeenderen (articulatio sacroiliaca). De beweeglijkheid van deze vier gewrichten is gering. De gewrichtsvlakken van het heiligbeen en het heupbeen zijn beide bezet met kraakbeen met daartussen veelal bundels collagene vezels. Aan de voorkant en de achterkant van het gewricht bevinden zich ook nog versterkingsbanden.

De bewegingsmogelijkheden van de heiligbeen heupbeengewrichten zijn gekoppeld aan de buig en strekbeweging in het heupgewricht. De grootste bewegingen treden op bij de vrouw tijdens de uitdrijving van de vrucht aan het einde van de zwangerschap.

Het gebied van het heiligbeen en de lendewer-vels vertoont een aantal variaties in bouw. Zo kan de vijfde lendewervel geheel of halfzijdig worden opgenomen in het heiligbeen (sacralisatie en hemisacralisatie). De belangrijkste klacht die hierbij optreedt is pijn onderin de rug. Ook kan de eerste heiligbeenwervel tot een lendewervel worden (lumbalisatie), waardoor het heiligbeen dan slechts is opgebouwd uit vier heiligbeenwervels en er zes in plaats van vijf lendewervels zijn. Vooral een halfzijdige vergroeiing van een lendewervel kan een scheve opbouw van de wervelkolom veroorzaken en vaak na de puberteit pijnlijk worden in geval van zwaar werk.

Er is een aanzienlijk geweld nodig voor het ontstaan van een breuk in het heiligbeen (sacrumfractuur), bekkenbreuken komen veel vaker voor. Complicaties die daarbij nogal eens kunnen optreden zijn bloedingen, scheuring van de urineblaas, doordringing van de darmwand door beensplinters. De behandeling is operatief.