Tolerantie

Ieder mens heeft zijn eigen opvattingen en ideeën over het leven en over de manier waarop hijzelf, mensen in zijn omgeving of de maatschappij waarin hij leeft, daaraan vorm zouden moeten geven. Men houdt deze opvattingen en ideeën meestal voor de enige juiste. Wie desondanks bereid is om andere opvattingen en ideeën te accepteren en te respecteren, wordt tolerant genoemd.

Deze bereidheid veronderstelt dat men zich in andere mensen en hun levensomstandigheden kan en wil verplaatsen, dat men rekening met hen en met hun overtuiging houdt, zelfs op momenten dat men van mening is dat deze verkeerd zijn. Of een mens nu een andere huidkleur heeft, op een andere manier gekleed is of een ander politiek of religieus standpunt inneemt pas wanneer men voor al deze dingen respect kan opbrengen, kan men met recht zeggen dat men tolerant is.

Tolerantie

Waar komt tolerantie vandaan?

De eis om tolerant te zijn ten opzichte van andersdenkende mensen heeft niet altijd bestaan. De eerste aanzet tot het idee van tolerantie vindt men bij de oude Grieken. Bij hen kwam een cultuur van discussie tot ontwikkeling waarbij verschillende meningen waren toegestaan. Later ging deze vorm van respectbetoon weer verloren. Een symbool voor deze verandering is de verwording van het Griekse woord ‘barbaros’ dat vroeger slechts ‘niet-Grieks’ betekende. Tegenwoordig wordt met ‘barbaar’ een ongeciviliseerde vreemdeling aangeduid, met wie men zich beter niet kan inlaten en op wie wordt neergekeken.

Het kon zelfs levensgevaarlijk zijn om anders te zijn of anders te denken. Sommige vrouwen in de middeleeuwen waren thuis in de natuurgeneeskunde en plantaardige kruiden en werden daarom als heksen achtervolgd en gedood. Maar ook roodharig zijn of een andere ‘afwijking’ kon het leven in gevaar brengen. Pas na de Verlichting en de Franse Revolutie kreeg tolerantie een nieuwe kans in Europa.

Hoe ontstaat tolerantie?

Een tolerante houding is niet aangeboren en ontwikkelt zich niet vanzelf. Tolerantie en intolerantie zijn altijd het resultaat van een ontwikkelingsproces. Wie zijn kind zo wil opvoeden dat het respect krijgt voor anderen, moet hem de gelegenheid geven vragen te stellen. Zelfs wanneer dat moeilijke vragen zijn, moet men deze niet afdoen met een nietszeggend antwoord als: ‘Dat is nu eenmaal zo’.

Alleen wanneer een kind leert om te begrijpen, zal het later in staat zijn in te zien dat er verschillende vormen en doelen van opvoeding bestaan evenals verschillende culturen en waarden. Het zal ook leren dat een mens beïnvloed wordt door sociale en economische verhoudingen en daardoor ‘anders’ kan worden. Bij het aanleren van tolerantie is het van belang dat ouders laten zien dat ze zelf tolerant zijn.

Kan tolerantie worden aangeleerd?

Tolerantie kan ook op volwassen leeftijd nog aangeleerd worden. Belangrijk daarbij is dat men zich in de omgang met andere mensen steeds opnieuw afvraagt:

Hoe komt het dat de ander zo geworden is?

Nieuwsgierigheid naar die ander is een onderdeel daarvan. Waar is de ander opgegroeid, hoe werd hij opgevoed, in welk klimaat, en welke sociale voorzieningen bestonden daar? Welke culturen, religies en welke waarden speelden in zijn leven een toonaangevende rol?

Hoe moet men intolerante mensen tegemoet treden?

Wanneer men intolerante mensen tegenkomt, heeft het geen zin hen van alles en nog wat te verwijten. Daarmee verandert men hen niet, maar dwingt hen eerder nog meer in een starre, defensieve houding.

Veel beter kan het zijn vragen te stellen, die hen aan het nadenken zetten, zonder dat ze daarbij onmiddellijk het gevoel krijgen zich te moeten verdedigen. Men zou kunnen vragen hoe zij zelf zouden reageren wanneer ze zich in de situatie zouden bevinden waartegen ze zich nu juist afzetten.

Intolerantie

Het tegenovergestelde van tolerantie is intolerantie. Deze is altijd op vooroordelen gebaseerd. Vooroordelen zijn meningen of beweringen die ontstaan door onjuiste of uit het verband gerukte informatie. De oorzaak daarvan is gelegen in het menselijk onvermogen belangrijke dingen met eigen ogen te zien, en in het verlies van de eigen identiteit. Vooral ‘zwakke’ persoonlijkheden zijn daarom geneigd tot vooroordelen op grond waarvan ze sociaal en maatschappelijk beter uit de bus kunnen komen. Er is dan geen ruimte meer voor andere, afwijkende meningen.

Tolerantie als mensenrecht

In de Verklaring van de Rechten van de Mens van de Verenigde Naties uit 1948 is tolerantie vastgelegd. Ze gaat echter altijd slechts zo ver dat de te tolereren mening of houding niet in strijd is met de mensenrechten of de geldende wetgeving geen geweld aandoet.


Relevante artikelen

Nog geen reacties geplaatst, wees de eerste.



Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

MEDISCH VOORBEHOUD

De informatie op Menselijk Lichaam is géén medisch advies. Neem bij twijfel over gezondheid, behandeling of medicijnen altijd contact op met een arts, specialist of apotheker.

Meer informatie

Meld je aan voor de nieuwsbrief

Met het laatste nieuws en gezonde tips