Als u zelf niet meer kunt beslissen

Vervelend om aan te denken, maar u kunt er op een gegeven moment zo slecht aan toe zijn dat u niet meer zelf kunt beslissen. Door dementie, een verstandelijke handicap of doordat u in coma ligt. De wet kent daarom een regeling voor vertegenwoordiging van zulke patiënten. De kantonrechter kan in zo’n situatie een curator of mentor benoemen die de belangen van de patiënt behartigt.

U kunt ook zelf iemand als uw vertegenwoordiger aanwijzen en dat op schrift zetten; zie modelbrief 5. Uw vertegenwoordiger beslist dan voor u op momenten dat u dat zelf niet kunt. Staat er niets op schrift, dan moet de hulpverlener een partner, broer, zus, kind of ouder raadplegen.

Het kan ook zijn dat u ooit al een wilsverklaring (zie ook het kader ‘Euthanasie en weigeren van behandeling’) heeft opgesteld waarin u heeft aangegeven wat u in bepaalde omstandigheden wel of niet wilt laten gebeuren. Het is het verstandigst zoiets in overleg met uw huisarts te doen. Dan weet u zeker dat uw wilsverklaring niet verkeerd begrepen kan worden. Zo’n wilsverklaring kan een belangrijke hulp zijn voor iemand die voor u moet beslissen. Als u duidelijk heeft verklaard dat u een bepaalde behandeling niet wenst, moet dat over het algemeen worden gerespecteerd.

Euthanasie en weigeren van behandeling

Onder euthanasie wordt verstaan een opzettelijk levensbeëindigend handelen door een ander dan de betrokkene, op diens verzoek. Volgens het laatste regeringsdebat over dit precaire onderwerp (15 februari 1996) hoeft een patiënt niet in de stervensfase te verkeren om een gerechtvaardigd verzoek tot euthanasie te doen. Ook de oorzaak van het lijden is niet van belang; psychisch lijden kan net zo uitzichtloos en ondraaglijk zijn als lichamelijk lijden.

Ook al komt euthanasie steeds meer voor, volgens de wet is het nog steeds strafbaar. In Nederland rechtvaardigt alleen een beroep op een noodtoestand dit strafbaar handelen. De arts die behulpzaam is bij de euthanasie moet zich dan wel aan enkele zorgvuldigheidseisen hebben gehouden (zie verderop). Een noodtoestand betekent een conflict van plichten die de arts heeft, namelijk zowel de plicht het leven te beschermen als de plicht iemands lijden optimaal te verlichten, wat in uiterste instantie tot euthanasie kan leiden.

Euthanasie kan alleen op uitdrukkelijk verzoek van de patiënt. Wanneer een arts besluit bij een pasgeborene, een demente patiënt of een patiënt in coma het leven te beëindigen, is van dat uitdrukkelijke verzoek geen sprake. Het wordt anders als een patiënt vóór hij in coma raakte of dement werd, een Euthanasieverklaring heeft ondertekend. Dan kan er wel sprake zijn van een uitdrukkelijk verzoek. Zo’n verklaring is net zoiets als een donorcodicil of een uitvaartdraaiboek. Het is een document waarin iemand zijn wil en wensen voor later vastlegt, in dit geval over het levenseinde. U kunt het opvragen bij de Nederlandse Vereniging voor Vrijwillige Euthanasie.

Er bestaat ook een verklaring – het Behandelverbod – waarin aangegeven kan worden dat men onder bepaalde omstandigheden uitdrukkelijk elke (verdere) medische behandeling en verrichting verbiedt, behalve het bestrijden van pijn, benauwdheid en ander ongemak. Dat betekent ook onder meer weigering van kunstmatige toediening van voedsel en vocht. Voor alle duidelijkheid: u kunt wel een verzoek tot euthanasie indienen, maar u heeft er geen recht op. Maar iedereen heeft het recht om een behandeling te weigeren, óók als dat leidt tot (sneller) overlijden. Dat recht is vastgelegd in de WGBO.

Omdat het een persoonlijke kwestie is waar iemand zijn grenzen legt, is het mogelijk in een aanvullende verklaring de wensen omtrent het levenseinde te specificeren. Deze verklaring wordt aan de Euthanasieverklaring of het Behandelverbod toegevoegd. In de Euthanasieverklaring of het Behandelverbod kunt u verder nog een aantal andere situaties specifiek benoemen, zoals bij coma of hartstilstand.

Bespreek met uw huisarts en naasten uw wensen ten aanzien van euthanasie en een behandelverbod. Geef ze een kopie van uw Euthanasieverklaring en/of Behandelverbod. U kunt deze verklaringen ook vastleggen bij de notaris. Als uw huisarts afwijzend reageert, dient hij u te verwijzen naar een collega. Anders dan bij een Euthanasieverklaring moet u een Behandelverbod steeds bij u dragen, liefst in een plastic mapje. Alleen zo kunnen hulpverleners uw wensen uitvoeren.

De arts moet zich aan enkele zorgvuldigheidseisen houden bij het toepassen van euthanasie:

Uw vraag naar euthanasie moet volstrekt op uw eigen, vrije wil berusten.
Er moet sprake zijn van een duurzaam en uitzichtloos lijden, dat door u als ondraaglijk wordt ervaren.
Bij psychisch lijden moet de arts ten minste met één collega overleggen over uw verzoek en die collega moet zich persoonlijk op de hoogte stellen van uw toestand. Bij lichamelijk lijden is dat laatste niet nodig.
Er moet een goed gedocumenteerd verslag door de arts worden opgemaakt.
De arts is verplicht de euthanasie te melden aan de gemeentelijke lijkschouwer.
Overigens kan een arts nooit worden verplicht om aan euthanasie mee te werken. Uw weigering voor een behandeling (mondeling of vastgelegd in een Behandelverbod) moet hij wel nakomen.


Relevante artikelen

Nog geen reacties geplaatst, wees de eerste.



Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

MEDISCH VOORBEHOUD

De informatie op Menselijk Lichaam is géén medisch advies. Neem bij twijfel over gezondheid, behandeling of medicijnen altijd contact op met een arts, specialist of apotheker.

Meer informatie

Meld je aan voor de nieuwsbrief

Met het laatste nieuws en gezonde tips