Rookvrij Nederland: wat deed de overheid over de jaren heen?

De Nederlandse overheid zet zich al tientallen jaren in om het aantal rokers terug te dringen. De tijd van rokende leraren en aantrekkelijke tabaksreclames ligt inmiddels ver achter ons. In dit artikel lees je hoe we gekomen zijn tot waar we nu zijn.

Rookbeleid in Nederland

Al in de jaren ’60 kwamen de gezondheidsrisico’s van roken aan het licht, al wilden veel mensen dat toen nog niet geloven. Roken was namelijk een immens populair genotmiddel. In de jaren ‘70 rookte driekwart van de mannen en 42% van de vrouwen.

Na jarenlange strijd door verschillende organisaties trad in 1990 de eerste tabakswet in werking. De nadruk lag op het beschermen van meerokers en hen recht te geven op een rookvrije werkplek. Vanaf dat moment mag er niet meer gerookt worden in alle gebouwen die onder de verantwoordelijkheid van de staat vallen. Dat zijn niet alleen ministeries en gemeentehuizen, maar ook panden van organisaties die overheidssubsidies krijgen, zoals bibliotheken.

Huidige maatregelen om roken te ontmoedigen

De tabakswet werd in 2002 verder uitgebreid. Vanaf dat moment werd het recht op een rookvrije werkplek verder uitgebreid. Het rookverbod ging in voor álle openbare ruimtes, en niet alleen die van de overheid. De aparte rookruimtes binnen gebouwen waar eerst nog wel gerookt mocht worden, zijn sinds 2022 ook overal verboden.

De minimale leeftijd voor het kopen van tabak is inmiddels verhoogd naar 18 jaar, en het aantal verkooppunten van tabaksproducten is sterk verminderd. Bovendien moeten de plekken waar nog wel tabak verkrijgbaar is dit buiten het zicht aanbieden. Ook is een pakje sigaretten steeds duurder geworden. Na de prijsverhoging van 2024 ligt de gemiddelde prijs op € 11,10.

E-sigaretten

Zo’n tien jaar geleden steeg de e-sigaret in populariteit. Dit relatief nieuwe nicotineproduct werkt anders dan een traditionele sigaret. De rokers hiervan krijgen namelijk geen teer en koolmonoxide binnen, aangezien er geen tabak in zit. Wel zit er, net als in sigaretten, nicotine in en dit maakt het verslavend.

E-sigaretten komen in verschillende smaken. Zo heb je ze met de smaak van tabak, maar onder jongeren zijn vooral de fruitige smaakjes erg geliefd. Hoewel je minder schadelijke stoffen binnen krijgt dan bij een ‘traditionele sigaret’, is er nog niet veel bekend over de gevolgen op de lange termijn. Bovendien kan het een opstapje zijn naar het roken van een echte sigaret.

Vandaar dat er ook steeds meer wetgeving komt om deze populariteit tegen te gaan. Zo zijn vanaf begin 2024 enkel e-sigaretten met tabak smaak nog verkrijgbaar. Dat moet het voor jongeren minder aantrekkelijk maken. Verder zijn ze vanaf 1 juli 2024, net als gewone sigaretten, helemaal niet meer verkrijgbaar in supermarkten en horeca.

Ook stoppen?

Roken is niet langer de norm, al blijft stoppen met roken een hele uitdaging. De verslavende stof in tabak, nicotine, zorgt er namelijk voor dat je zin blijft hebben in een sigaret.

Er zijn producten die je eventueel kunt gebruiken als nicotinevervanger zoals nicotinezuigtabletten. Deze geven je een dosis nicotine, maar dan zonder overige nadelen van een sigaret zoals teer en koolmonoxide. Door nicotinezuigtabletten te gebruiken kun je de trek in een sigaret verminderen. Let wel op: nicotinetabletten zijn een geneesmiddel, lees voor gebruik daarom altijd de bijsluiter.

Naast nicotinevervangers kan ook een buddy het eenvoudiger maken om het stoppen vol te houden. Wanneer je het samen doet, kan je elkaar ook verantwoordelijk houden. Zo sleep je elkaar er doorheen op lastige momenten. Ook is het goed om de gewoonte van roken te vervangen door iets anders. Ga bijvoorbeeld een wandelingetje maken op momenten dat je anders een sigaret op zou steken.