Elleboog

De elleboog is een essentieel gewricht dat ons in staat stelt om een grote verscheidenheid aan bewegingen uit te voeren, van het tillen van objecten tot het draaien van de hand. Omdat het een van de meest gebruikte gewrichten in het lichaam is, kan het gemakkelijk overbelast of gewond raken. In dit artikel gaan we uitgebreid in op de anatomie, de werking en de meest voorkomende aandoeningen van de elleboog, zodat je precies weet hoe dit belangrijke gewricht functioneert en wat je kunt doen bij klachten.

Anatomie van de elleboog

De elleboog is een scharniergewricht dat de bovenarm met de onderarm verbindt. Dit gewricht wordt gevormd door drie botten: de humerus (opperarmbeen), de radius (spaakbeen) en de ulna (ellepijp). Deze drie botten werken samen om bewegingen zoals buigen, strekken en rotatie van de onderarm mogelijk te maken. Het is niet alleen een mechanisch knooppunt, maar ook een complex geheel van pezen, spieren, gewrichtsbanden en zenuwen.

De drie botten

Humerus
De humerus is het lange bot in de bovenarm. Aan de bovenkant vormt het een kogelgewricht met het schouderblad, terwijl het aan de onderkant in het ellebooggewricht past. Het onderste uiteinde van de humerus heeft verschillende structuren die een rol spelen in het bewegen en stabiliseren van de elleboog. Zo zijn er de epicondylen, benige uitsteeksels die als aanhechtingspunten voor spieren dienen. De laterale epicondylus bevindt zich aan de buitenkant van de elleboog en is belangrijk bij bewegingen die kracht vereisen, terwijl de mediale epicondylus aan de binnenzijde ligt.

Radius en ulna
De radius en ulna zijn de botten van de onderarm. De radius ligt aan de duimzijde en draait om de ulna bij het draaien van de hand. Dit mechanisme zorgt ervoor dat je je handpalm naar boven (supinatie) of naar beneden (pronatie) kunt draaien. De ulna bevindt zich aan de pinkzijde en vormt samen met de humerus een stevig scharniergewricht, met het olecranon als het benige punt dat je voelt aan de achterkant van de elleboog.

Gewrichtsoppervlakken en stabiliteit

De elleboog bevat verschillende gewrichtsoppervlakken die bewegingen mogelijk maken. Het capitulum van de humerus articuleert met de radius, terwijl de trochlea articuleert met de ulna. Deze structuren worden bedekt door glad kraakbeen, dat zorgt voor een soepele beweging zonder wrijving. Stabiliteit komt van de gewrichtsbanden, die de botten bij elkaar houden. Het ligamentum collaterale radiale stabiliseert de buitenkant, terwijl het ligamentum collaterale ulnare de binnenkant van de elleboog beschermt. Daarnaast houdt het ligamentum annulare de radius stevig op zijn plek, zodat het bot kan draaien zonder uit de kom te raken.

Pezen, spieren en zenuwen

De beweging van de elleboog wordt mogelijk gemaakt door een reeks spieren en pezen die samenwerken om de arm te buigen, te strekken en te draaien. Aan de voorkant van de bovenarm bevinden zich de buigspieren, zoals de biceps brachii en de brachialis, die de arm naar het lichaam toe buigen. Aan de achterkant ligt de triceps brachii, die zorgt voor het strekken van de arm. De onderarm bevat ook rotatiespieren, zoals de pronator teres en de supinator, die verantwoordelijk zijn voor het draaien van de handpalm.

Daarnaast lopen belangrijke zenuwen langs de elleboog, waaronder de nervus ulnaris. Dit is de zenuw die zorgt voor het bekende “stroomstootje” wanneer je je elleboog stoot, doordat deze zenuw vlak onder de huid langs de mediale epicondylus loopt.

Functie van de elleboog

De elleboog is een cruciaal gewricht dat het mogelijk maakt om dagelijkse handelingen uit te voeren. De buig- en strekbewegingen zijn noodzakelijk voor acties zoals het eten met een lepel of het aantrekken van kleding. Het draaien van de onderarm maakt complexe bewegingen mogelijk, zoals het openen van een deurknop of het vasthouden van een schroevendraaier. Dit samenspel van functies maakt de elleboog veelzijdig, maar ook kwetsbaar voor blessures en aandoeningen.

Omdat de elleboog zoveel gebruikt wordt, kan een probleem in dit gewricht grote gevolgen hebben voor je mobiliteit. Overbelasting of herhaalde bewegingen kunnen leiden tot pijn of stijfheid, en het is belangrijk om te begrijpen hoe je je elleboog gezond kunt houden.

Veelvoorkomende aandoeningen en klachten

Door het intensieve gebruik van de elleboog in ons dagelijks leven en bij sportactiviteiten, komen bepaalde blessures en aandoeningen vaak voor. Hier zijn enkele van de meest voorkomende problemen, met uitleg over oorzaken, symptomen en behandelmogelijkheden.

Tenniselleboog (laterale epicondylitis)

Een tenniselleboog ontstaat door overbelasting van de pezen die aan de buitenkant van de elleboog hechten. Hoewel de aandoening veel voorkomt bij tennissers, kan iedereen die herhaalde bewegingen uitvoert, zoals schilderen of werken met gereedschap, hier last van krijgen.

Oorzaken en symptomen
De pijn bij een tenniselleboog wordt veroorzaakt door kleine scheurtjes in de pezen, die ontsteking en irritatie veroorzaken. De klachten beginnen vaak geleidelijk en worden erger bij activiteiten zoals het optillen van voorwerpen of het buigen van de pols. Patiënten ervaren vaak een branderig gevoel aan de buitenkant van de elleboog en zwakte in de onderarm.

Behandeling
Rust is een belangrijk onderdeel van de behandeling, zodat de pezen de kans krijgen om te genezen. Fysiotherapie kan helpen om de pezen te versterken en de bewegingsvrijheid te herstellen. Ontstekingsremmende medicatie en het aanpassen van belastende activiteiten zijn ook effectieve maatregelen. In ernstige gevallen kan een injectie of zelfs een operatie nodig zijn.

Golfelleboog (mediale epicondylitis)

De golfelleboog lijkt op de tenniselleboog, maar veroorzaakt pijn aan de binnenkant van de elleboog. Deze aandoening wordt meestal gezien bij mensen die activiteiten uitvoeren waarbij de pols vaak wordt gebogen, zoals bij golfen of het gebruik van zware gereedschappen.

Symptomen en behandeling
De klachten bestaan uit pijn aan de binnenzijde van de elleboog, stijfheid en zwakte in de hand. Net als bij de tenniselleboog kan rust en fysiotherapie helpen, en soms zijn injecties noodzakelijk om de pijn te verlichten.

Slijmbeursontsteking (olecranonbursitis)

Een slijmbeursontsteking is een ontsteking van de bursa, een met vloeistof gevulde zak die tussen de huid en het bot aan de achterkant van de elleboog ligt. Deze ontsteking kan ontstaan door herhaalde druk op de elleboog, bijvoorbeeld bij het leunen op harde oppervlakken, of door een infectie.

Symptomen
Mensen met een slijmbeursontsteking merken vaak een pijnlijke zwelling op aan de achterkant van de elleboog, die warm en rood kan aanvoelen als er sprake is van een infectie. Bewegen kan pijnlijk zijn, en de zwelling kan het gebruik van de elleboog beperken.

Behandeling
Het behandelen van een slijmbeursontsteking begint meestal met rust, ijsapplicatie en ontstekingsremmers. Bij een ernstige ontsteking kan een arts de vloeistof afvoeren of zelfs antibiotica voorschrijven als er een infectie is. In sommige gevallen is chirurgisch ingrijpen nodig.

Elleboogluxatie (ontwrichting)

Een elleboogluxatie ontstaat meestal door een val, waarbij de botten uit hun normale positie schieten. Dit is een pijnlijke blessure die medische noodhulp vereist. De elleboog moet worden teruggezet door een arts, en daarna volgt een herstelperiode met immobilisatie en fysiotherapie.

Preventie van elleboogklachten

Het voorkomen van elleboogklachten begint bij het zorgen voor een goede werkhouding, vooral als je vaak herhaalde bewegingen maakt. Het is belangrijk om regelmatig pauzes te nemen en je spieren en pezen te versterken met oefeningen. Bij sporten zoals tennis of golf kan het dragen van een brace of het verbeteren van je techniek de kans op blessures verminderen.

Kortom, de elleboog is een indrukwekkend en veelzijdig gewricht dat bescherming en zorg nodig heeft om optimaal te blijven functioneren.