Ziekte van Whipple

De dunne darm is voor de verwerking van de voeding zeer belangrijk. Bovendien neemt hij belangrijke vitaminen, mineralen en sporenelementen op en levert deze af aan de bloed en lymf vaten. Om de voeding effectief te kunnen verwerken, is het slijmvlies van de dunne darm met talloze slanke vlokken bekleed. Door verschillende oorzaken kunnen deze vlokken breder worden; ze verliezen dan hun functie. Daardoor wordt een groot deel van de voeding niet opgenomen en onverwerkt uitgescheiden.

De betreffende persoon krijgt daardoor voortdurend diarree, lijdt aan vitaminegebrek, bloedarmoede en gewichtsverlies. Verschillende gewrichten, het borst en buikvlies en het hartzakje kunnen ontstoken raken; de klieren van het lichaam werken ook niet meer. De huid kan droog en schilferig worden en bruine vlekken krijgen. Dit ziektebeeld werd voor het eerst door de Amerikaanse patholoog George H. Whipple (18781976) beschreven; de ziekte werd dan ook naar hem genoemd.

Wat zijn de oorzaken van de ziekte van Whipple?
In de darmvlokken ontstaat een ophoping van ‘schuim cellen’ (macrofagen), die met bacterieresten gevuld zijn. Het is nog steeds onduidelijk om welke bacterie het gaat. Deze macrofagen zitten ook in de lymfvaten en klieren van de buik, en in vele organen.

Hoe wordt de ziekte van Whipple behandeld?

Antibiotica helpen de darm afwijkingen terug te dringen. Soms moet de patiënt jarenlang antibiotica innemen, tot de bacterie echt verdwenen is. De ziekte kan hierdoor genezen.

Wat kan men er zelf aan doen?
Het is niet mogelijk de ziekte zelf te behandelen. Pas als de antibioticatherapie werkzaam is, kan men door een eiwit en vitaminerijk dieet proberen de gevolgen van ondervoeding te herstellen.

Wanneer moet men de huisarts raadplegen?
Diarree die maar niet over wil gaan en afvallen zonder duidelijke oorzaak, zijn altijd alarmerende tekenen, ook als verder geen ziekteverschijnselen aanwezig zijn. Patiënten met de ziekte van Whipple hebben bijna altijd koorts, bovendien hebben ze vaak pijnlijk ontstoken gewrichten. Ze moeten zo snel mogelijk een arts raadplegen.

Wat doet de dokter?
Als de dokter vermoedt dat het de ziekte van Whipple is, kan dat door een darm spiegeling (endoscopie) bij de internist bevestigd worden. Het darmslijmvlies wordt bekeken, er worden weefselproeven genomen en in het laboratorium onderzocht. Als de ziekte al in een gevorderd stadium is, wordt de patiënt in het ziekenhuis opgenomen.

Ziekteverloop

Door de aandoening is de opname van voedingsbestanddelen uit de dunne darm in het bloed en in de lymfvaten verstoord. Eiwit, vet, een deel van de koolhydraten en tal van vitaminen worden niet opgenomen en onverwerkt weer uitgescheiden. De ontlasting wordt zacht, volumineus en vethoudend. De patiënt vermagert, krijgt bloedarmoede, en door het vitaminegebrek ontstaan verschillende afwijkingen. Ten slotte raakt de patiënt verzwakt, uitgeput en uitgemergeld. Deze toestand is levensbedreigend. Zonder behandeling eindigt de ziekte met de dood, maar door vroegtijdig ingrijpen kan men de ziekte in elk stadium genezen.