Wat is een vitamine B12-tekort? En wat zijn de symptomen?

Steeds meer mensen, vooral vegetariërs en veganisten, hebben een vitamine B12-tekort zonder dat ze dit weten. Dit kan gevolgen hebben voor de gezondheid. Sommige mensen komen met klachten bij de huisarts en worden niet op vitamine B12 geprikt, terwijl het eigenlijk wel nodig is.

Wat is vitamine B12?

Vitamine B12 staat bekend als cobalamine. Deze vitamine bevat namelijk het metaal kobalt. In onze voeding komen de volgende natuurlijke vormen van vitamine B12 voor: methyl-, hydroxy- en adenosylcobalamine. Je lichaam heeft vitamine B12 nodig voor de aanmaak van rode bloedcellen. De rode bloedcellen zorgen voor het transport van zuurstof in je bloed.

Wat is de rol van vitamine B12?

Vitamine B12, oftewel cobalamine, speelt een grote rol bij allerlei systemen in je lichaam, zoals:

• De vorming van DNA
• De aanmaak van myeling: dit eiwit versnelt de zenuw-impulsgeleiding
• De aanmaak van rode bloedlichaampjes
• De aanmaak van methionine: een belangrijk aminozuur
• De foliumzuur-stofwisseling
• De werking van het centrale zenuwstelsel
• De aanmaak van tongslijmvlies
• De aanmaak van darmwandbekleding

Als er onvoldoende cobalamine aanwezig is in je lichaam, functioneert je gehele lichaam minder goed. Uiteindelijk leidt dit tot diverse gezondheidsproblemen- en klachten.

Waar zit vitamine B12 in?

Vitamine B12 zit uitsluitend in dierlijke producten, zoals vlees, vleeswaren, gevogelte, vis, eieren, melk en melkproducten. Hieronder enkele voorbeelden die rijk zijn aan cobalamine:

• Vlees: rund, schaap, varken en ander vlees
• Lever: kippenlevertjes, leverpastei en foie gras
• Gevogelte: kip, kalkoen en ander gevogelte
• Vis: zalm, tonijn, forel, haring en andere vissoorten
• Zuivel en eieren: melk, yoghurt, boter, kaas, enz

De micro-organismen in je darm maken zelf ook cobalamine aan, maar dit doen ze in een deel van de darmen waar de vitamine niet meer kan worden opgenomen. Om deze reden ben je dus afhankelijk van vitamine B12 uit voeding.

Hoeveel vitamine B12 heb je dagelijks nodig?

Een volwassen persoon heeft dagelijks 2,8 microgram vitamine B12 nodig. Zwangere vrouwen of vrouwen die borstvoeding geven, hebben iets meer nodig. Als je gezond en gevarieerd eet, loop je weinig risico op een vitamine B12-tekort.

Hoe vaak komt een vitamine B12-tekort voor?

Een vitamine B12-tekort komt vooral voor bij mensen die geen of weinig dierlijke producten eten. Bij mensen die gevarieerd eten volgens de Schijf van Vijf komt het nauwelijks voor.

Als je een lange tijd te weinig vitamine B12 binnenkrijgt, merk je dit pas na een aantal maanden of een jaar. Dit komt, omdat je lichaam een voorraadje aanmaakt en deze eerst opmaakt. In het begin van het tekort zijn de klachten ook nog erg vaag en kun je ze niet direct linken aan een vitamine B12-tekort.

Wat zijn de symptomen van een vitamine B12-tekort?

Een vitamine B12-tekort gaat gepaard met de onderstaande symptomen:

• Geheugenverlies
• Haaruitval
• Spierpijn
• Hoofdpijn
• Misselijkheid
• Spierzwakte in de benen
• Vermoeidheid
• Darmklachten
• Een tintelend gevoel in de vingers
• Een ontstoken tong (glossitis)
• Benauwd gevoel op de borst
• Bloedarmoede

Wie lopen meer risico op een vitamine B12-tekort?

Je loopt meer risico op een vitamine B12-tekort als je:

• Vegetariër of veganist bent
• Een maagziekte hebt of te weinig maagzuur aanmaakt
• Een tekort hebt aan het maageiwit ‘Intrinsic Factor’
• De ziekte van Crohn hebt of een darmverwijdering hebt ondergaan
• Diabetes hebt
• Veel alcohol drinkt of bepaalde medicijnen slikt

Vegetariër of veganist

Aangezien vitamine B12 alleen voorkomt in dierlijke producten, hebben vegetariërs
en veganisten een grote kans op een vitamine B12-tekort.

Maagziekte

Als je een maagziekte hebt, als (een deel van) de maag is verwijderd of als je te weinig maagzuur aanmaakt, neemt je lichaam te weinig vitamine B12 op. Ouderen hebben vaak een groter risico op een cobalamine-tekort, omdat het lichaam minder maagzuur aanmaakt. Maagzuurremmers helpen hierbij.

Tekort aan het maageiwit ‘Intrinsic Factor’

Iemand met een tekort aan het maageiwit ‘Intrinsic Factor’ kan ook te weinig vitamine B12 opnemen. Je hebt dit maageiwit nodig om cobalamine in de dunne darm op te nemen.

Ziekte van Crohn

Heb je de ziekte van Crohn? Of is een deel van de darm operatief verwijderd? Dan kan je lichaam de vitamine B12 minder goed opnemen.

Diabetes

Vaak wordt bij diabetes het geneesmiddel metformine gebruikt. Dit medicijn kan de opname van vitamine B12 remmen. Het is ook mogelijk dat je lichaam zelf antistoffen aanmaakt tegen de vitamine, waardoor de opname dus wordt geremd.

Alcohol

Bij iemand die veelvuldig alcohol gebruikt kunnen de nieren meer vitamine B12 uitscheiden. Er ontstaat dan een vitamine B12-tekort. Dit kan soms ook bij het slikken van bepaalde medicijnen.

Hoe wordt een vitamine B12-tekort vastgesteld?

Herken je een van de bovenstaande symptomen? Of behoor je tot de risicogroep? En vermoed je dat je een vitamine B12-tekort hebt? Dan kan de huisarts dit vaststellen door het cobalamine-gehalte te controleren.

Ook een vitamine D-tekort

Veel mensen met een vitamine B12-tekort hebben ook een tekort aan vitamine D. Net als vitamine B12, zit vitamine D in dierlijke producten. Het komt voornamelijk voor in vette vis, zoals paling, zalm, haring en makreel. Als is gebleken dat je een vitamine B12-tekort hebt, is het raadzaam om je ook te laten testen op vitamine D.

Hoe wordt een vitamine B12-tekort behandeld?

Als de huisarts heeft vastgesteld dat er sprake is van een vitamine B12-tekort dan kan het tekort worden aangevuld door:

• Het gebruiken van vitamine B12-injecties
• Het slikken van voedingssupplementen met een hoge dosis vitamine B12
• Een aanpassing van je dieet

Welke behandeling bij jou past, hangt weer af van de oorzaak van het tekort.

Vitamine B12-injecties

Als het tekort wordt veroorzaakt door een tekort van het eiwit ‘Intrinsic Factor’ of als je een darmoperatie hebt ondergaan dan kan de klacht worden behandeld met speciale vitamine B12-injecties. Deze kun je krijgen op doktersrecept.

Voedingssupplementen

Als je wel voldoende van het eiwit Intrinsic Factor aanmaakt of geen dierlijke producten eet dan kan je het tekort aanvullen met voedingssupplementen of voeding.

Aanpassing van je dieet

Ben je geen vegetariër of veganist? Of behoor je niet tot de risicogroep? Dan ook kan je een vitamine B12-tekort hebben. Je eet dan te weinig producten met cobalamine. In dat geval kun je het tekort aanvullen door meer dierlijke producten te eten en voedingssupplementen met vitamine B12 te gebruiken.